Елімізде 2020 жылдан бастап Абай күні кеңінен аталып өтуде. Бүгін осыған орай Түркістан қаласында арнайы іс-шара ұйымдастырылды. Тағылымды жиынға облыс әкімінің орынбасары Ертай Алтаев, зиялы қауым өкілдері мен өңір кітапханашылары, дарынды оқушылар қатысты. Абай күнін мерекелеу оның философиясын талқылауға және таратуға, сондай-ақ оның шығармашылығының маңыздылығын түсінуге мүмкіндік жасап отыр.
Алдымен келген қонақтар арнайы жасақталған кітап көрмесімен танысты. онда Абай шығармалары, оның философиялық шығармалары және қазақ әдебиетіне қосқан үлесі туралы зерттеулері қойылды. Келушілер ақынның өмірі мен шығармашылығы туралы көбірек білуге мүмкіндік алды, бұл оның мұрасына деген қызығушылықты тереңдетуге ықпал етті. Кітап көрмесі қазақ әдебиетінің байлығын танып-білуге құштар жас жеткіншектерге тәрбиелік шара ғана емес, шабыт көзі болды. Содан соң облыс әкімінің орынбасары мен бір топ зиялы қауым өкілдері Абай ескерткішіне гүл шоқтарын қойды. Бұл шара бізге баға жетпес өмір мен даналық сабақтарын қалдырған ұлы бабалар мұрасын сақтау және арттыру қаншалықты маңызды екенін жиналғандардың есіне салды. Мұндай шара мәдени дәстүрлерді нығайтып қана қоймай, жастардың өз тарихына, тіліне деген мақтаныш сезімін оятады. Абай күнін мерекелеуге қатысу арқылы жастар өздерінің болмысын және өз елінің мәдени мұрасымен байланысын жақсырақ түсінуге мүмкіндік алады. Бұл, әсіресе, жаһандану жағдайында, дәстүрді сақтау келешек ұрпақтың маңызды міндетіне айналғанда маңызды.
Осылайша, Түркістанда Абай күніне арналған шара мәдени мұраны сақтау мен насихаттауда биліктің, зиялы қауымның, жастардың күш-жігерін біріктіруге болатынын көрсетті. Бұл оқиға Абай мұрасының қазіргі қоғамның адамгершілік-рухани құндылықтарын қалыптастыратын өзекті және шабыттандыратын мұра екенін тағы да растады. Жиында алғаш болып сөз алған «Түркістан облыстық ақсақалдар кеңесі» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Жарылқасын Әзіретбергенұлы Абай ілімін тарқатып, рухани құндылыққа үндейтін керемет жыр жолдарын келтіріп, жастарға өнеге беретін ерекше сөздерін тілге тиек етті. Абай ілімін тарқатып, жастарға өнеге беретін ерекше сөздерін атап өтті.
Ертай Кенжебекұлы өз кезегінде бүгінгі шараның маңыздылығына тоқталды.
– Бүгінгі шараның қазақ руханияты мен әдебиетінде алар орны айрықша. Ұлы кемеңгер Абай Құнанбайұлының шығармашылығы мен еңбектерін дәріптеу – бізге артылған абыройлы міндет. Атаулы күн «Абай оқулары» халықтық акциясы, «Абайдың қара сөздері» әдеби челленджі, ғылыми конференциялар мен абайтанушы ғалымдармен шығармашылық кездесулер арқылы кеңінен насихатталады. Осы орайда Түркістан тұрғындары мен қонақтарына рухани бағдар болып тұрған Абай ескерткішінің алдына жиылып, ақын рухына тағзым ете келген әрбіріңізге алғыс білдіремін, – деді облыс әкімінің орынбасары.
Яғни Абай күніне арналған шарада облыс әкімінің орынбасары Ертай Кенжебекұлы мұндай шараның қазақ руханияты мен әдебиеті үшін маңызы зор екенін айтты. Ұлы ақын Абай Құнанбайұлының шығармашылығын дәріптеу барша қазақстандықтардың абыройлы міндеті екенін атап өтті. Бұл Абай тұлғасының еліміздің ұлттық болмысы мен мәдени мұрасын қалыптастырудағы қаншалықты маңызды екенін көрсетеді.
Ертай Кенжебекұлы Абай мұрасын насихаттауға бағытталған түрлі бастамаларға да тоқталды. Атап айтқанда, ол «Абай оқулары» қоғамдық іс-шарасы, «Абайдың қара сөздері» әдеби сыны, ғылыми конференциялар мен абайтанушылармен шығармашылық кездесулер туралы айтты. Бұл іс-шаралар жастар мен ересектерге Абайдың идеялары мен философиясын тереңірек түсінуге көмектеседі, сонымен қатар мәдени дәстүрлерді сақтауға және жеткізуге ықпал етеді. Әкімнің орынбасары Абай ескерткішінің басына жиналған көпшілікке оның рухани мұрасын қастерлеп, құрмет көрсеткендері үшін алғысын білдірді. Ескерткіш Түркістан қаласының тұрғындары мен қонақтары үшін өткен мен бүгіннің байланысын бейнелейтін, сондай-ақ жаңа ұрпақты ұлы ақынның мұрасын зерделеу мен таратуға шабыттандыратын маңызды орын екенін атап өтті. Абайдың тұлғасы мен шығармашылығына бұлайша назар аудару оның қазақ әдебиеті мен философиясының қалыптасуына ықпалын көрсетеді. Оның адамгершілік, тәрбие, руханият туралы ойлары бүгінгі күні де өзекті болып қала береді. Сондықтан мұндай іс-шаралар мәдени сананы дамытып қана қоймай, халықтың тарихы мен салт-дәстүріне құрметпен қарауға ықпал етеді. Осылайша, Абайға арналған шара қазақстандықтардың мәдени құндылықтары мен рухани болмысын нығайтудағы маңызды қадам болды. Ұлы бабалар мұрасын келешек ұрпаққа аманат ету үшін оны көздің қарашығындай сақтап, арттыру – әрқайсымыздың міндетіміз. Бұл тұрғыда Абай күні тек мереке ғана емес, сонымен бірге елдің мәдениеті мен тарихындағы өз орнын терең түсінуге мүмкіндік береді.
Абай күніне арналған шарада Түркістан қалалық балалар мен жасөспірімдер орталығы оқушыларының өлең оқуларына ерекше көңіл бөлінді. Жас дарындар Абай өлеңдерін мәнерлеп оқу арқылы әдеби қабілеттерін танытып, ұлы ақынның мұрасына деген құрмет сезімін тудырды. Мұндай бастамалар қазақ әдебиетіне деген қызығушылықты арттырып, жастарды оқуға, шығармашылыққа баулиды. Орталық жетекшілері де Абай әндерін жанды дауыста орындап, мерекелік бағдарламаға өз үлестерін қосты. Олардың өнерін көрермендер ыстық ықыласпен қабылдап, ду қол шапалақтаумен ризашылықтарын білдірді. Орындаушылар мен көрермендер арасындағы бұл өзара әрекеттестік қазақ халқына тән шығармашылық пен мәдениет рухын көрсететін бірегей бірлік пен өзара түсіністік атмосферасын тудырды. Ал орталық жетекшілері жанды дауыста Абай әндерін шырқап, көптің қошеметіне бөленді.
Ән демекші, облыс орталығында 8 тамыздан «Жазғы самал әуендері» іс-шарасы басталды. Концерттік бағдарлама Отырар тұрғын алабындағы «Жібек жолы» саябағында өтті. «Түркі әлемінің туристік астанасы» атанған тарихи шаһарда осы бағыттағы мәдени шаралар алдағы уақытта әр секторда кешкі уақытта жалғасады деп жоспарлануда.
Мәдени шарада Түркістан қалалық мәдениет үйінің өнерпаздары әсем дауыспен талғампаз тыңдарманды қуанышқа бөледі. Қазақтың ұлттық аспаптары мен эстрадалық бағыттағы, сонымен қатар патриоттық жанрдағы әндер шырқалды. «Яссы» би ансамблінің бишілері би билеп, кештің көркін аша түсті.
Табиғаты тамылжыған тамыз айындағы бұл бастамаға шаһар тұрғындарының да қызығушылығы жоғары. Қала тұрғындары мен қонақтары ашық аспан астындағы мерекелік кештен ерекше әсер алып қайтты. Ашық аспан астында ән тыңдауға тағы келетіндерін айтып, жылы лебіздерін білдірді.
Қазақстан Жазушылар одағының Түркістан облысындағы өкілі Айдар Сейдәзім бастаған қаламгерлер пікір білдіріп, ұлы ақынның өлеңдерін оқыды. Бұл оқулар Абай мұрасының өзектілігін көрсетіп қана қоймай, оның қазіргі әдебиетке тигізген ықпалын да еске салды. Жазушылар мен жастар арасында Абай шығармашылығын талқылау мәдениет пен әдебиет туралы білімді ұрпаққа жеткізудің маңыздылығын көрсетеді. Оның шығармаларының тереңдігін түсіну жастардың мәдени мұрасына деген мақтаныш сезімін оятуға көмектеседі және оларды әрі қарай әдеби жетістіктерге шабыттандырады.
Абай мұрасын сақтау мен насихаттауда мұндай шаралардың маңызы зор. Олар әртүрлі ұрпақтарды біріктіреді, мәдениет пен дәстүрдің дамуына үлес қосады, сондай-ақ жастардың өткенге деген құрметін қалыптастырады. Түркістандағы Абай күні мереке ғана емес, қазақстандықтардың мәдени бірегейлігін нығайту жолындағы маңызды қадамға айналды. Атаулы күнге орай облыстық «Фараб» кітапханасы ұлы ойшыл Абай Құнанбайұлының 179 жылдығы аясында «Абайды оқы, орында» атты әдеби іс-шаралар онкүндігін бастаған болатын. Онкүндік аясында түрлі танымдық, әдеби-мәдени іс-шаралар ұйымдастырылды. Сонымен қатар аудан, қаладағы барлық мәдени мекемелерде көрмелер, кездесулер өткізіліп жатыр.
10 тамызда аталып өтілетін Абай күні қарсаңындағы атаулы оқиғалардың бірі – жуырда 97 жасқа толған Абай мұрасын зерттеуші, көрнекті ғалым Мекемтас Мырзахметұлына құрмет көрсету болды.
Мекемтас Мырзахметұлы бар ғұмырын Абай ілімін зерттеп, насихаттауға арнады. Оның абайтану саласындағы еңбегі Қазақстанда да, шетелде де жоғары бағаланады. Мырзахметұлы Абай шығармаларын терең зерттеу негізінде кандидаттық және докторлық диссертациялар қорғап, оның еңбегі қазақ мәдениеті мен философиясының сақталуы мен дамуына баға жетпес үлес болды. Ақсақалға арнайы құттықтауын Түркістан облысы әкімінің орынбасары Ертай Алтаев Түлкібас ауданына жасаған жұмыс сапары барысында жеткізді. Ол өз сөзінде Мекемтас Мырзахметұлы еңбегінің қазақ халқы үшін, жалпы ғылым үшін орасан зор құндылығы мен маңызын атап өтті.
Салтанатты іс-шара Мекемтас Мырзахметұлының сіңірген еңбегін мойындау мен құрмет көрсетуге баса назар аудара отырып, жылы лебізді және құрметпен өтті. Мереке аясында сонымен қатар оның еңбектерінің тұсаукесері өтті және жас ұрпақты Қазақстанның мәдени мұрасын түсінуге және сақтауға дайындауға қосқан елеулі үлес болған ғалымның Абай мұрасын зерттеуге қосқан үлесі талқыланды. Абайтанушы ғалымның Майтөбе ауылындағы шаңырағына сонымен қатар облыстық мәдениет басқармасының басшысы Әзімхан Қойлыбаев, аудан әкімі Нұржан Ізтілеуов, облыстық «Фараб» кітапханасының директоры Жанат Шардарбекова да құттықтай барды.
Абай күні қарсаңында Түркістан облысында көрнекті ғалымдарға құрмет пен қошмет көрсетуге арналған айтулы мәдени шара ұйымдастырылды. Күні кеше осы айтулы күнге дайындық барысында саналы ғұмырында Абай Құнанбайұлының мұрасын зерттеп келе жатқан Мекемтас Мырзахметұлына ерекше көңіл бөлінді. 97 жылдық мерейтойын атап өткен Мекемтас Мырзахметұлына Абай ілімін зерделеу мен сақтауға қосқан зор үлесі үшін сый-сияпат және құрмет көрсетілді.
Облыс әкімінің орынбасары Ертай Алтаев өз сөзінде идеология, ғылым және руханият бағытында атқарылып жатқан жұмыстардың маңыздылығын айта келе, ұлттық салт-дәстүр мен мәдени мұраны сақтау мен насихаттаудың маңыздылығына тоқталды. Сондай-ақ Ертай Алтаев ұлттық бірегейлікті нығайтуға бағытталған жұмыстарды жалғастыруға назар аудара отырып, өңірдегі аталған салаларды одан әрі дамыту жоспарларымен таныстырды. Мекемтас Мырзахметұлы өз кезегінде Абай мұрасын сақтау және зерделеу жұмысының маңыздылығын атап өтті. Ұлттық мәдениет пен салт-дәстүрге қолдау мен көңіл бөлу қоғамның рухани жаңғыруы мен дамуына ықпал ететінін атап өтті. Шара соңында ғалым ұлы ақын-философтың шығармашылығын табынушыларға құрмет көрсетіп, еңбегін мойындаудың белгісі ретінде Хакім Абай туралы жазылған томдықты сыйға тартты.
Айта кетейік, 2020 жылдан бастап Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен 10 тамыз «Абай күні» ретінде ресми түрде тойлана бастады. Бұл күн қазақ поэзиясы мен әдебиетінің негізін салушы ұлы ойшылдың туған күніне орай таңдалды. Бұл датаны тойлаудың маңыздылығы Абайдың жеке және мәдени мұрасын қастерлеуде ғана емес, ұлы ақынның терең ойлары мен тағылымдарын насихаттау арқылы оның шығармашылығын жалғастыруда. Жыл сайын 10 тамызда Қазақстанда Абай күні кеңінен аталып өтіп, оның қазақ әдебиеті мен мәдениетін дамытуға қосқан өлшеусіз үлесін атап өтеді. Бұл күн Абай мұрасының байлығы мен маңызын, оның ұрпақтан-ұрпаққа шабыттандыратын және байытатын философиялық және әдеби жетістіктерін еске салады.
Абай күнін мерекелеу оның идеяларын терең түсінуге және таратуға, сондай-ақ ұлттық бірегейлік пен мәдени өзіндік сананы нығайтуға ықпал етеді. Бұл ұлы ақынның даналығы мен қазақ халқының рухани құндылықтарын дамытуға қосқан үлесі үшін алғыс білдіретін ерекше күн.
Кеше Алматыда зиялы қауым өкілдері Абай ескерткішіне гүл шоқтарын қойды. Биыл ұлы Абайдың туғанына 179 жыл толды.
Салтанатты іс-шара Абай алаңында өтті. Оған Мәжіліс депутаттары, Алматыдағы Қытай Халық Республикасының Бас консулы Цзян Вэй, ақын-жазушылар мен қала тұрғындары қатысты. «Абай күні» аясында ұйымдастырылған жиында «Адамзаттың Абайы» атты жыр мүшайра өтті. Шараға келушілер ұлы ақынның халық арасында кең таралған, ең танымал шығармаларынан үзінді оқыды. Содан соң қала қонақтары кітаптар мен этноөнімдер көрмесін тамашалады.
«Әлемде мынау Шекспирдің күні, Гетенің күні, Пушкин, Науаи күні қалай өтсе, түрікмендерде Мықтымқұлдың күні, бізде осы Абайдың күні солай аталып өтеді. Әркім өзіне үлкен ақын болса да, кіші ақын болса да, жасы мен жасамысы да, дана ақын, дара ақын, бала ақын осы жерге келіп Абайға арнаған арнауларын оқиды. Ол — сондай дәстүр» — дейді Мәжіліс депутаты, ақын Қазыбек Иса.
Ал Астанада Абай күніне арналған іс-шаралар тізімі жарияланды. Бүгін ғылыми конференциялар, мектептерде тәрбие сағаттары, викториналық ойындар және басқа да 70-тен астам түрлі іс-шара ұйымдастырылады.
Елордадағы Абай күніне арналған мереке 10 тамыз күні сағат 9:00-де Абай ескерткішіне гүл шоқтарын қою рәсімінен басталды. Ал сағат 11:00-де Қаламгерлер аллеясында (Егемен Қазақстан көшесі, 9) «Абай руханияттың алтын қазығы» атты әдеби-сазды кеш өтті.
Бұдан бөлек, Журналисттер саябағында (Кенесары көшесі) «Алдымда ақын Абай — Темірқазық! » атты әдеби кеш ұйымдастырылады. Ол да сағат 11:00-де басталды.
Ал кешкі сағат 20:00-де Есіл өзенінің жағалауында (Арбат) Абай әндерін насихаттау мақсатында «Домбыра party» өтеді. Сол жерде ғұламаның өмірі мен шығармашылығына байланысты викториналық ойындар ұйымдастырылады.
Сондай-ақ 14 тамыз күні ҚР Ұлттық академиялық кітапханасында «Ұлылар мекені…» экспедициясының қорытындысы бойынша ғылыми конференцияны өткізу жоспарланған.
Сонымен, бүгін қазақтың ұлы ақыны, ағартушы, қазақ әдебиетінің негізін қалаушы, философ, сазгер Абай Құнанбайұлының туған күні.
2020 жылы Үкімет қаулысымен тура осы күн «Абай күні» мерекесі болып бекітілген. Абайдың мағынасы терең, көркем шығармалары адамзат баласын еңбекке, адалдық пен адамгершілікке, білімге, рухани дамуға шақырды. Оның қара сөздеріндегі, өлең-поэмаларындағы тәмсілдер әлі күнге дейін өзектілігін жоғалтқан жоқ. «Біздің Абайдан аларымыз әлі де көп. Сондықтан ұлы тұлғаны зерттеу мен дәріптеу жұмыстарын әлі де жетілдіруіміз керек», — дейді абайтанушы ғалымдар.
«Абай – қазақ халқы үшін ғана емес адамзат үшін адам болуды насихаттаған ойдың ақыны. Ойға өзгеріс әкелген ақын. Абай адамдыққа өзгеріс әкелген ақын. Сондықтан да Абай ұлт таңдамайды. Әлемнің Абайға қызығып отырған басты себебі де сол. Кез келген өзінің шынайы жолынан адасып жүрген адам Абайды оқитын болса, өзінің жолын нақты табады. Сондықтан да Абайды ұлттың ұстазы дейтін болсақ, Абайдың дүниеге келген күнін нақтылап, тамыз айын Абайға арнау керек.
Абай тойы – ол киіз үй тігіп, ас беріп, той-думан жасап, шу-шұрқан болуды қалаған той емес. Абай ойдың ақыны. Тамыз ойы осы Абай айы деу керек. Осы айда Абай әндерінің байқауы, Абайдың қара сөздеріне талдау, Абай оқулары, жыл бойы Абай шығармашылығына байланысты зерттеу жасап жүрген ғалымдардың еңбегін бағалау, Мемлекеттік Абай атындағы сыйлықтың орнын белгілеу деген сияқты мәселелердің барлығын тамыз айына қою керек те, қалған уақытта жыл бойы Абайдың шығармашылығына ден қойып жұмыс істегендерді назарға алу керек деп ойлаймын. Біз Абайды аласартып алмауымыз керек. Абай биіктеген сайын қазақ биіктейді. Абай биіктеген сайын ұлт биіктейді» — дейді белгілі абайтанушы Алмахан Мұхамедқалиқылы.
Айтпақшы, бүгін Абай Құнанбайұлының 179 жылдығына орай Қазақстанның Франциядағы Елшілігі Париж ақындарының алаңында еске алу іс-шара өткізді. Абай бюсті 2021 жылы француз әдебиетінің ұлы жазушыларына арналған ескерткіштер орналасқан «Square des poètes» саябағында орнатылған болатын.
Ұлы ақынды ҚР Елшіліктің ұжымы, Парижге келген отандастарымыз, Қазақстан ұлттық құрамасының 2024 жылғы Олимпиада ойындарына қатысқан спортшылар, сондай-ақ қазақ диаспорасының өкілдері еске алды.
Абай күнін мерекелеу қазақ және француз тілдерінде өлеңдер, ақынның Қара сөздерін оқумен жалғасты.
Түйіндей айтсақ, Абай өзінің мағынасы терең және тілі бай шығармаларында адамдарды еңбекке, білімге, рухани дамуға шақырды. Абайдың прогрессивті көзқарастары бүгінде ерекше өзектілікке ие, өйткені оның идеяларына гуманистік және ағартушылық сипаттар тән. Абай 170-ке жуық өлең, поэма мен «қара сөздерін» жазып, 56 аударма жасады. Оның аудармаларының арқасында әлемдік әдебиет классиктерінің шығармаларын қазақ тілінде оқуға мүмкіндік туды.
«ANYQ.KZ»-ақпарат.
