Бүгін аудан әкімі Арман Абдуллаев Жартытөбе ауылдық округі тұрғындарымен жер мәселесі бойынша кездесті. Кездесуге аудан әкімінің орынбасары Нурполат Талипов, ауданның жер қатынастары бөлімінің басшысы Нұржан Кукеев, ауыл биі мен иеленушілер қатысты.
Жүздесу барысында ауыл биі Жарты төбе ауылдық округіне қарасты Бостандық елді мекенінен Көктерек кентіне өткізілген 39 га жерді мал жайылымы ретінде пайдалануға алу мақсатында ауыл тұрғындары атынан арыз-шағымын жеткізді. Ауыл биінің мәселесін мұқият тыңдаған аудан басшысы:
— Бүгінгі таңда жайылым жер — өзекті мәселе. Дей тұрғанмен аталған 39 га жердің 22 га егістік мақсаттағы жер болғандықтан, жайылым жер ретінде біреудің меншігіндегі жерді заңсыз алып бере алмаймын. Ал қалған 17 га жерді ортақ мал жайылымына беру бойынша алдағы уақытта тиісті жұмыстар жүргізілетін болады, — деді.
Айта кетсек, ауданның жер көлемі 418 117 гектарды құрайды. Оның ішінде 332 843 гектары – ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланатын жерлер. Ал жалпы жайылым жер көлемі – 292 915 гектар. Аудан бойынша ағымдағы жылдың басында елді мекендердегі жайылым қажеттілігі 1 379 304 гектарды құрайды. Елді мекендердегі ортақ жайылым көлемін ұлғайту жоспары әзірленіп, қала, кент және ауылдық округ әкімдерімен келісілген. Бекітілген жоспарды орындау бойынша жұмыстар екі бағытта жүргізіліп жатыр. Бірінші бағыт – мақсатына сай пайдаланылмаған жайылым жерлерді мемлекет меншігіне қайтару. Екінші бағыт – ірі жер пайдаланушылармен меморандум түзу арқылы жайылым жер иеленушілерімен ортақ пайдалануға ұсыну. Аталған жоспар кезең-кезеңімен орындалуда. Ауыл халқы 28 262 гектар ортақ жайылыммен қамтамасыз етілді. Оның ішінде 1976 гектары жайылым жер мемлекет меншігіне қайтару жолымен іске асса, 58 608 гектары ірі жер пайдаланушылармен келісім орнату (меморандум) арқылы орындалды.
Жайылым жер демекші, Сарыағаш ауданы Түркістан облысының оңтүстік аумағында орналасқан және территориялық аймақ бойынша шығысында Қазығұрт ауданымен, солтүстігінде Арыс ауданымен, батысында Шардара және Келес аудандарымен, Өзбекстан Республикасымен шектеседі. Аудан 12 ауылдық округі, 1 қала және 1 кенттен құралған, жалпы аудан аумағында 71 елді мекен орналасқан. Аудан орталығы — Сарыағаш қаласы.
Сарыағаш ауданының барлық жер көлемі 418 117 гектарды құрайды. Барлық ауыл шаруашылығы алқаптарының жиынтығы — 392 927 гектар, оның ішінде егістік жерлер — 87 609 гектар, оның ішінде суармалы егістік — 24 015 гектар, көп жылдық екпе ағаштары — 2 586 гектар, шабындық жерлер — 1 550 гектар және жайылымдық — 294 579 гектар.
Жер санаттары бойынша:
— ауыл шаруашылығы мақсаттары бойынша пайдаланатын жерлері — 329 528 гектар;
— елді мекендердің жерлері – 53 728 гектар;
— өнеркәсіп, көлік байланыс, қорғаныс және ауыл шаруашылық емес басқа мақсаттарда пайдаланатын жерлер – 5 067 гектар;
— ерекше қорғаудағы табиғи аумақтардың жерлері — 68 гектар.
— су қорының жерлері — 889 гектар.
Аудан жерінің басым бөлігі төбелер мен тау етегі жазықтығынан құралған. Ауданның батысын бойлай Сырдария, оңтүстік-шығысынан Келес, Құркелес өзендері ағып өтеді.
Сарыағаш ауданының климаты континенттік, қысы жұмсақ, жазы ыстық, қуаң. Атмосфералық жауын-шашындардың орташа жылдық мөлшері 80-300 мм-ге дейін жетеді. Жауын-шашынның көбі көктем айларына тиесілі. Ауаның жылдық температурасы қаңтарда 2-3 С, шілдеде +24+28 С болады. Кейде құмды шөлді аймақтарда +40+45 С дейін барады. Аудан аумағы табиғи ауа райына байланысты шөлейтті және тауалды аймағында орналасқан. Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарынан бидай, картоп, жүзім және бау-бақша өсіріледі.
Ауданның су қоры жер беті мен жер асты суларынан тұрады. Сарыағаш ауданы аумағындағы су жүйелерінің жалпы саны 329 дана, ұзындығы 2232,7 шақырым, оның ішінде каналдар — 168 бірлік, ұзындығы 1401,7 шақырым және қашыртқылар — 161 бірлік, ұзындығы 831 шақырым. Ағын су жүйелері арқылы аудандағы 27,6 мың гектар көлеміндегі суармалы жерлер сумен қамтамасыз етіледі. Сарыағаш ауданы арқылы 3 ірі және кіші (Сырдария, Келес және Құркелес) өзендері ағып өтеді. Келес өзенінің ұзындығы 241 шақырымды құрайды, Шардара су бөгеніне келіп құяды. Келес өзеніне 10 шақты су тармақтары келіп құйылады.
Сарыағаш ауданы бойынша 89 бас түйе, 18 641 бас жылқы, 69 838 бас ірі қара мал, 555 738 бас ұсақ мал бар.
Жұртшылық шаруашылық малдарына қызмет көрсететін ветеринариялық-санитарлық объектілер: ветеринариялық станциялар-14, ұсақ малдарды шомылдыру орындары-31, жасанды ұрықтандыру пунктері-8, биотермиялық шұңқырлар саны-13.
Сарыағаш ауданында жалпы жайылымдық жер көлемі 294 579 гектарды құрайды, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің 2015 жылдың 14 сәуірдегі № 3-3/332 «Жайылымның жалпы алаңы жүктемесінің, шекті рұқсат етілетін нормасын бекіту туралы» бұйрығына сәйкес, мал басына шаққандағы жайылымды есептей келе барлығы 1 673 636 гектар жайылым жер учаскесі қажет екендігі анықталды.
Аудан бойынша барлығы 644 217 бас (69 838 ірі қара, 18 641 жылқы, 555 738 уақ мал, 89 түйе) көлемі 294 579 гектар жайылымды пайдаланады, осы көрсетілген малдардың ішінде барлығы 49 384 бас (7 022 ірі қара, 3 355 жылқы, 39 006 уақ мал) мал бір орында, қоралық жағдайда ұсталып, бордақыланады.
Жоғарыда көрсетілгендердің негізінде Сарыағаш ауданында жалпы жайылым қажет ететін 584 833 бас малға көлемі 1 379 304 гектар жайылым жер жеткіліксіз екендігі байқалады.
Сарыағаш ауданындағы жайылымдық жердің жеткіліксіздігін шешу үшін, жайылымдық жерлерге түсетін жүктемені азайтып, мал өсіруді жайылымдық-қоралық жүйеден жайылымды қажет етпейтін мал өсіру жүйесіне (қорада ұстап бағу, бордақылау) ауыстыру қажет.
Айтпақшы, Сарыағаш ауданының дәл осы Жартытөбе ауылдық округінде ашық егіс алқабынан алғашқы өнімдерді жинау басталды. Жарты төбелік шаруалар әлеуметтік маңызға ие қырыққабатты жинап, еліміздің солтүстік өңірлеріне жөнелтуде.
Ағымдағы жылы ауданныың шаруалары 10,5 мың га жер учаскесінде көкөністің бірнеше түрін өсіруде. Оның ішінде: 1,7 мың га жерде жылына 1 алқаптан 2-3 өнім алу бойынша жұмыстар атқаруда.
«ANYQ.KZ»-ақпарат.
