Түркістан облысы: Созақ ауданындағы шаруашылық биыл 180 тонна көлемінде балық өнімін шығарды

Түркістан облысы балық өндіруден көш бастап тұрғаны белгілі. Бүгінде Түркістан облысы бойынша тауарлы балық өсірумен 156 кәсіпкерлік субъектісі айналысады. Мемлекет тарапынан акваөсіруді субсидиялау балық шаруашылығын дамытуға оңды ықпалын тигізуде. Облыста жасанды жолмен балық өсіру саласының әлеуеті өте жоғары.

Бүгінде балық шаруашылығымен айналысушыларға мемлекет тарапынан тиісті жеңілдіктер, субсидиялар беріліп отыр. Осы орайда Түркістан облыстық табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының ұйымдастыруымен бір топ БАҚ өкілдері Созақ ауданындағы «Бабата» су қоймасындағы «Kaz.Gold.Fish» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жұмысымен танысты.

Жалпы, Созақ ауданында тауарлы балық өндірумен 8 шаруашылық айналысады. «Kaz.Gold.Fish» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің төрағасы Нұрахмет Қазақбаевтың айтуынша, 2015 жылдан бері өз жұмысын бастаған кәсіпорын биыл 180 тонна өнім алып, күзде тағы 500 мың дана шабақ жіберіп 200 тонна өнім алуды жоспарлап отыр. Сондай-ақ, шаруаларға мемлекет тарапынан қолдау көрсетіліп, балық өсіру кезінде пайдаланылатын азықты сатып алуға жұмсалатын шығындардың 30 пайызы мемлекет тарапынан субсидияланады.

– Бүгінде «Бабата» су қоймасында тауарлы балық өсірумен айналысып, жұмысымыздың жемісін көріп отырмыз. Оның ішінде дөңмаңдай, ақ амур және сазан балықтары бар. 2018 жылдан бері мемлекеттен қажетті қолдаулар көрсетілуде. Өткен жылы облыс әкімінің тапсырмасымен тиісті басқарма осы тауарлы балық өсірушілерді қолдап, қазір мемлекеттен субсидия беріліп жатыр. Тауарлы балықпен айналысу оңай шаруа емес, бір жылда өнім ала алмайсың. Салған шабақ үш жылдан кейін ғана өнім береді. Сол уақытқа дейін қаражат салып, шабақтарды бағып үлкейту керек. Өткен жылы облыс әкімі біздің балық жемін шығаратын зауытымыздың жобасымен танысты. Жемі болмай бұл саланы дамыту қиын. Жеңілдетілген несие беруге ұсыныс берілді. Несие берілсе енді біз балықтың жемін шығаратын зауыт салмақпыз. Жемді өзіміз шығаратын болсақ, балықтан пайда мол болар еді. Біздің балықтар экспортталатын балық емес. Қазір тек өзіміздің ішкі базарларға сатылады. Келешекте көксерке балығын да өсіруді қолға алып, балық өнімдерін қайта өңдеу зауытын іске қосуды көздеп отырмыз, – деді Нұрахмет Қазақбаев.

Қазіргі таңда ауданда жеті мекеме бірігіп, Созақ балық өнімдері ауылшаруашылық өндірістік кооперативін құрып, балықтың жемін шығаратын зауыт салуға жұмыстар жүріп жатыр. Әзірге жемді сырттан сатып алып отыр.

Еске сала кетсек, Созақ ауданындағы «Kaz.Gold.Fish» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 2015 жылы 100 мың шабақ, 2016 жылы 120 мың шабақ, 2017 жылы 80 мың шабақ, 2018 жылы 120 мың шабақ, 2019 жылы 100 мың шабақ, 2020 жылы 400 мың шабақ, 2021 жылы 900 мың шабақ, 2022 жылы 750 мың дана шабақ салған. Ол шабақтар инкубациялары бар қожалықтардан сатып алынған. Келешекте шаруашылықтың өзі инкубацияларды орнатып шабақ шығаруды да қолға алмақшы.

Облыста жоспарға сәйкес, жаңадан 30 тоғанды балық шаруашылығы, оның ішінде 4 кәсіпкердің шаруашылығы үйіргелік аулада ашылып, жұмыстар жалғасып жатыр. Сонымен қатар балық шаруашылығымен айналысатын 14 кәсіпкер «Түркістан ӘКК» акционерлік қоғамы арқылы 5,4 млрд. теңге көлемінде жеңілдетілген несие алу бойынша құжаттарын өткізген. Оның ішінде 4 шаруашылыққа 1,6 млрд. теңге несие беру қарастырылып жатыр. Жалпы облыста қуаттылығы жылына 15 мың тоннаға жететін 7 балық өңдеу зауыты жұмыс істейді.

Орайы келгенде атап өтер тағы бір жағымды жаңалық, Түркістан облысында 2025 жылға дейін 110 210 гектар алқапқа 170 млн. көшет егу жоспарланған. Ал қала мен елді мекендерде 1149 гектар аумаққа 1 млн. 81 мың түп көшет отырғызу көзделіп отыр. Бүгінде осы бағытта тиісті жұмыстар атқарылуда. Осы орайда Түркістан облысы Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының ұйымдастыруымен баспасөз туры өтті.

Алдымен журналистерге «Созақ орман және жануарлар әлемін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемесі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ормандарды молайту жұмыстары бойынша атқарылып жатқан жұмыстары таныстырылды. Бүгінде Созақ ауданында орманды молайту бойынша ауқымды жұмыс атқарылып жатыр. 2021 жылға дейін мекемеге қарасты орман қорына қарасты 105,1 мың гектар аумаққа мәдени орман егілген. Кешенді жоспарға сәйкес, 2021-2025 жылдары 32 мың гектар аумаққа орман дақылдарын егу бекітіліп, іске асырылуда.

– 2021-2025 жылдар аралығында Созақ орман шаруашылығына тиесілі 32 мың гектар жерге 40 млн. ағаш көшетін отырғызу жоспарланған. Созақ ауданының климаттық ерекшелігіне байланысты негізінен қара сексеуіл егіледі. 2021 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін 8500 гектар алқапқа 10 млн. 400 мың түп сексеуіл көшеті отырғызылған. Ал биыл күз айларында сексеуіл тұқымы себілетін және сексеуіл көшеті отырғызылатын 6250 гектар жер жыртылып, дайындалды. Оның 4200 гектарына 21 тонна сексеуіл тұқымы себіледі. Өткен жылы егілген 4650 гектар орман екпелерінің шығымдылығы 73,3% құраған. 2025 жылға дейін жоспардың толық орындалуы үшін жұмыстар жалғасын табады. Бүгінгі таңда техникаларымыз 100 пайыз жаңартылды. Шөлді аймақтағы бір орман күзеті қызметкеріне 40,0 мың гектар жер бекітілген. Бұл енді өте көп. Орман орналастыру құжаттарына сәйкес, бір орманшының қарау аймағын 20,0 гектарға азайту қаралғанымен, әзірге қосымша штат берілген жоқ, – деді «Созақ орман және жануарлар әлемін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемесі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің директоры Жүнісхан Әлімбеков.

Созақтық тұрғындар бұл жұмыстарды жоғары бағалап отыр. Өйткені, өңірді көгалдандыру арқылы экологиялық мәселелер шешіледі.

Мұнан соң БАҚ өкілдері Мойынқұм алқабына және Созақ орманшылығының Бесқауға бекетіне барып, орман күзет орнында атқарылып жатқан жұмыстарымен танысты. Теріскейдегі орман қоры жері 3 орманшылыққа бекітілген. Созақ, Шолаққорған және Мойынқұм орман шаруашылығының әрқайсысында 400 мың гектарға жетеқабыл сексеуіл тоғайлары бар. Үш орманшылықта да өртке қарсы бекеттер ұйымдастырылған. Олар толығымен қажетті техникалармен жабдықталған. Әсіресе, өрт қауіпті маусымында бекеттерде күнделікті кезекшіліктер ұйымдастырылады.

Мойынқұм орманшылығы Қақпансор алқабында да жұмыс жүруде. Құмда өсетін, шөлге төзімді, қатты ағаш тұқымдас өсiмдiктің Орталық Азия мен Араб елдерiнде онға жуық түрi болса, соның үшеуi Қазақстанда өседi екен. Олар – ақ сексеуiл, қара сексеуiл және зайсан сексеуiлi. Түркістан облысында ең үлкен сексеуілді алқап – Созақ өңірінде шоғырланған.

– Сексеуілдің табиғатқа тигізер пайдасы орасан зор. Біріншіден, ол құм көшкіндерін ұстап тұрады. Алайда оның өсіп жетілуі өте қиын, баяу өседі. Сондықтан оны жоғалтуды емес, барынша көбейтуді ойлаған дұрыс. Мәселен, былтыр егілген сексеуілдің тамыры – 1 метр. Тамырын терең 15-20 метрге жайғанда өсе бастайды. Бұл бағытта жұмыстар жүріп жатыр. Осыған дейін де орман шаруашылығы қызметкерлері өсімдік қорын молайтуға атсалысып келген. Бір ғана сексеуіл ағашы өзінің қуатты тамырларымен 4 тонна құмды ұстап тұруға қабілетті. Сексеуілді жойып алу шөлдердің өсуіне әкеледі, – дейді Жүнісхан Әлімбеков.

Айта кетейік, биыл Түркістан облысындағы орман алқабының 20 300 гектар жеріне 32 млн. 214 мың дана ағаш егіледі. Өткен жылы 16 200 гектар жерге 23 млн. 818 мың дана ағаш егу және себу жұмыстары толығымен атқарылды. Өңір бойынша орман тұқымбақтарында 2017-2018 жылдары аралығында 12 млн. түп көшет өсірілсе, бүгінде өндірілген көшет саны 30 миллионды құрап отыр.

«ANYQ.KZ»-ақпарат.