« Арыс қаласының адами әлеуетті дамыту бөлімі» мемлекеттік мекемесіне қарасты №376 бастауыш мектебі коммуналдык мемлекеттік мекемесінің ұйымдастыруымен «Адал ұрпақ» ерікті мектеп клубтарының жемқорлыққа қарсы мәдениетін қалыптастыру» атты рухани шара өтті. 3-4 сынып оқушыларын арасына өткен шараның мақсаты, оқушыларды адамгершілік және азаматтық-патриоттық тәрбиелеуге, саяси-құқықтық білімді қалыптастыруға бағытталды.
Қоғамдықөмірдеболыпжатқанөзгерістержағдайындаелдеқабылданғанбағдарламалыққұжаттардасыбайласжемқорлыққақарсыіс-қимылмәселелерінеайрықшаназараударылған. 2014 жылықабылданғанҚазақстанРеспубликасының 2015–2025 жылдарғаарналғансыбайласжемқорлыққақарсыстратегиясыныңбастыерекшеліктерінеқазіргікезеңдегіжұмыстыңбасымбағыттарыныңбірі – қоғамдасыбайласжемқорлыққақарсымәдениеттіқалыптастыружатады. Сыбайласжемқорлыққақарсысаясаттыіскеасырудабарыншатабысқажеткенелдердіңтәжірибесінталдауқоғамдасыбайласжемқорлықтыруханиэтикалықдеңгейдеқабылдамауахуалынқалыптастырумейліншетиімдітәсілекенінкөрсетті. Сыбайласжемқорлыққақарсымәдениеттіңмәнін «сыбайласжемқорлық» ұғымыныңмазмұнын, осыэтностықәлеуметтікқұбылыстыңтарихитүп-тамырынтүсінбейінше, ұғынумүмкінемес.
Сыбайласжемқорлықұғымықазіргіғылымижәнеқоғамдық-саясиәдебиеттекеңіненқолданылады. «Сыбайласжемқорлық» сөзі (латынтілінен «corumper») көптегенмағынасыбар: бүлдіру, құлдырау, парағасатыпалу, азғыру, туражолдантайдыру, притон, құбылмалылық, істібұзу, күйреугеәкелу, бұрмалау, алдау, қорлау, ар-намысынтаптау, «rumpere» көпмағыналы (бұзу, қирату, заңнанаттапөту, шарттыбұзу) етістігіменқатарқолданылатын «со» қосымшасысыбайласжемқорлық – бұлбірнешесубъектілердіңқатысуыменіс-қимылжасауекенінкөрсетеді. Бұданөзге, латынша «corruptio» «парағасатыпалу», «іріп-шіру» дегендібілдіреді, «сыбайласу» етістігі «біреудіақшаменнемесеөзгедематериалдықигіліктерменпарағасатыпалу» дегендібілдіреді. Римқұқығында «corrumpire» сөзі «сындыру, бүлдіру, бұзу, зақымдау, алдау, бұрмалау, парағасатыпалу», сондай-ақ «құлдырау, бұзылғандық, нашаржағдай, (пікірнемесекөзқарастың) құбылмалылығы» дегенмағынаныбілдіреді. Сыбайласжемқорлықұғымыныңжалпығатанымалтұжырымдарыменқатар, латынтермині «corruptio» екітүбірлісөзден «cor» (жүрек, жан, рух, ақыл-ес) және «ruptum» (бүлдіру, бұзу) шығадыдегенпікірбар.Сондықтансыбайласжемқорлықтыңмәнілауазымдытұлғаныпарағасатыпалуданемесеолардыбайытудаемес, оләлеуметтікжүйені, оныңішіндемемлекеттікбилікжүйесініңбірлігінбұзуда (ыдырату, іріп-шіру), мемлекеттің, азаматтардыңзаңдымүдделерінқоғамдағыөзініңжағдайынжекемақсатынапайдакүнемдікарқылысатыпкетуде.ЕліміздесыбайласжемқорлыққақарсыкүресмәселелерінреттейтінҚазақстанРеспубликасыныңҚылмыстықКодексі, Әкімшілікқұқықбұзушылықтуралыкодесі, Еңбеккодексі, «Сыбайласжемқорлыққақарсыкүрестуралы» Заңы, ҚазақстанРеспбуликасыПрезидентініңЖарлығыменбекітілгенҚазақстанРеспубликасыныңмемлекеттікқызметшілерініңАр-намыскодексінегізгінормативтікқұқықтықактілеріболыптабылады.
ОсыаталғансаладағықабылданғанЗаңнамалардыңбастымақсаты – азаматтардыңқұқықтарыменбостандықтарынқорғауға, сыбайласжемқорлықкөріністерінентуындайтынқауіпқатерденреспубликаныңұлттыққауіпсіздігінқамтамасызетуге, осығанбайланыстықұқықбұзушылықтың, қылмыстыңалдыналу, анықтау, олардыңжолынкесужәнеашу, олардыңзардаптарынжоюжәнекінәлілердітиістіжауапқатартуменқатар, демократиялықнегіздерді, мемлекеттікбасқарудағыжариялылықпенбақылаудыкеңейтугехалықтыңмемлекетпеноныңқұрылымдарынадегенсенімдеріннығайтуға, біліктімамандардымемлекеттікқызметкекіругеынталандыруға, мемлекеттікміндеттердіатқаратынадамдардыңриясызадалдығыүшінжағдайларжасауғабағытталғаныжөніндеатапөтуқажет.Қазақстан Республиксының «Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы» Заңында сыбайлас жемқорлыққа келесідей ұғым берілген: Мемлекеттік міндеттерді атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестірілген адамдардың лауазымдық өкілеттілігін және соған байланысты мүмкіндіктерін пайдалана отырып не мүліктік пайда алу үшін олардың өзөкілеттіктерін өзгеше пайдалануы, жеке өзіне месе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мүліктік игіліктер мен артықшылық таралуы, сол сияқты бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игіліктер мен артықшылықтарды құқыққа қарсы беруі арқылы оларды сатып алуы сыбайлас жемқорлық деп ұғынылады. Сыбайлас жемқорлықпен күрес мәселелері кез-келген мемлекет үшін өзекті проблемалардың бірі. Барлық елдерде оның транс ұлттық сипаты танылып, оған қарсы экономикалық, құқықтық және басқада шаралар қолданылуда.
Қазақстан Республикасында тәуелсіздік алған мезеттен бастап бұл аса ауыр қылмыстарға қатысты қатаң мемлекеттік саясат қалыптасты. Еліміз ТМД мемлекеттерінің арасында бірінші болып 1998 жылы «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» арнайы заңын қабылдады. Кейіннен бұл саладағы ұлттық заңнаманы жетілдіру барысында Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы, Транс ұлттық ұйымдасқан қылмысқа қарсы конвенцияларын және басқа да жалпы жұрт таныған халықаралық актілерді ратификациялап, сыбайлас жемқорлыққа қарсы бүкіләлемдік қоғамдастықтың тең мүшесіне айналды. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы бүкіл әлемдік кеңістіктегі Қазақстанның көрсеткіштері жыл сайын жоғарылап келеді. Бұл проблемамен жан-жақты айналысып жүрген беделді халықаралық ұйым – Транспаренси Интернешнл қорының деректеріне сүйенсек, сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша Қазақстан 2008 жылы 170-тен астам елдің ішінде 145 орында болса, 29 қаңтар 2019 жылғы мәліметіне сәйкес 124 орынға табан тіреген. Бұл индекс кәсіпкерлердің, сарапшылар мен зерттеу ұйымдарының мәліметтерін қорытындылай отырып, жыл сайын шығарылып отырады. Әрине, сыбайлас жемқорлық қылмыстар мен күресте қылмыстық-құқықтық шаралардың маңызы ерекше. Сөйтсе де, оларды болдырмауда, ал орыналған жағдайда, жасаған адамдарды жазалауда тәртіптік, әкімшілік және азаматтық жауаптылық шараларында кеңінен қолданған жөн. Сыбайлас жемқорлық өте қауіпті жағымсыз әлеуметтік көріністердің бірі болып табылады, сондықтан, мемлекеттік қызметкерлердің қатарын мемлекеттің мүддесін жоғары дәрежеде қорғай білетін кадрлармен толықтыруды, кездойсоқ адамдардың мемлекеттік қызметке кіріп кетпеуін қамтамасыз ететін қосымша жан-жақты шараларды күшейту қажеттілігі артып келеді. Жиыға қатысушылар еліміздің алдынғы дамыған елдер қатарына енуіне, мемлекетімізді өркендетуде болашақ ұрпаққа білім мен тәрбие бере отыра, оқушылардың биік жетістерге жететіндеріне сенім білдірді.Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мінез – құлқының адамгершілік – этикалық құндылық негіздерін қалыптастыру. Өскелең ұрпақтың бойында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті арттыру.Шара соңында оқушылар Қазақстан Республикасының патриоты болуға, өз Отанын, тілін қастерлеуге, Мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге ант берді.
