Ағын су – ауыл шаруашылығы мен азық-түлік қауіпсіздігінің негізі. Түркістан облысында биылғы вегетациялық маусым жауын-шашынның аздығынан күрделі жағдаймен басталғанымен, әкімдік тарапынан қолға алынған жүйелі шаралар өңірдегі суару жүйесінің тұрақтылығын сақтап қалуға мүмкіндік беруде. Түркістан облысында егістік алқаптарын ағын сумен қамтамасыз ету маусымы қалыпты жағдайда басталды. Алайда жауын-шашын мөлшерінің аздығы, ауа температурасының жоғары болуы су тапшылығы қаупін күшейтуде. Бұл туралы өңір басшысы Нұралхан Көшеровтің төрағалығымен өткен аппарат мәжілісінде кеңінен сөз болды.
Облыста ауыл шаруашылығы дақылдары биыл 890 мың гектарға егілді, оның 552 мың гектары – суармалы алқаптар. Егістікке қажетті су көлемі ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің сұранысына сәйкес босатылып отыр. Вегетациялық кезең басталғаннан бастап суды реттеу аудан әкімдіктері мен шаруалар арасындағы келісім негізінде арнайы кестеге сай жүргізілуде.
Облысқа жыл сайын 4,8 миллиард текше метр су қажет. Алайда биыл ауа райының күрт өзгеруіне байланысты су қорының 30%-ға дейін қысқару қаупі бар. Бұл әсіресе облыстың оңтүстік аймақтарында – Мақтаарал, Жетісай, Шардара аудандарында сезілуі мүмкін. Су көздерінің басым бөлігі көрші мемлекеттер аумағынан келетінін ескерсек, трансшекаралық тәуелділік жағдайды күрделендіреді.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев су қауіпсіздігі мен үнемдеу технологияларын ұлттық басымдық ретінде айқындап, бұл бағыттағы жұмыстарға ерте қамдану қажеттігін бірнеше рет атап өтті. Түркістан облысында атқарылып жатқан жұмыстар – осы тапсырманың нақты жүзеге асырылып жатқанын көрсетеді.
Жағдайды тұрақтандыруға арналған нақты қадамдар жүзеге асуда. Мәселені оңтайлы шешу мақсатында бірқатар жобалар қолға алынды. Атап айтқанда, «Бәйдібек ата» және «Боралдай» суқоймалары салынуда. Бұл «Бөген» суқоймасына қосымша 113 миллион м³ су жеткізуге мүмкіндік береді. Су үнемдеу технологиялары жаңадан 27 мың гектарға енгізілмек. Жоспарланған межеден асып, 59 мың гектарға жеткізу көзделуде. Қазірдің өзінде 46 мың гектар алқапқа су үнемдеу жүйесі орнатылған. Машиналық су көтеру каналдары арқылы қосымша 11,3 м³/сек су берілуде. Бұл «Достық» магистралды каналының биылғы төмен көлемін (28,6 м³/сек) ішінара теңгеруге бағытталған.
Сонымен қатар 25 су қоймасы, 1 су реттегіш және 269 канал күрделі жөндеуден өтіп жатыр. Бұл су жүйелерінің тозу көрсеткішін 76%-дан 50%-ға дейін төмендетуге сеп болады. Нәтижесінде 400 мың гектар суармалы жерге су жеткізу мүмкіндігі артып, жыл сайын 200 миллиард теңгенің ауыл шаруашылығы өнімі өндірілмек.
Ағын суды заңсыз пайдаланушыларға қатысты қатаң шаралар қабылдануда. «Арал-Сырдария» бассейндік инспекциясы облыстағы су нысандарына тұрақты тексеру жүргізіп, осы күнге дейін 20 құқық бұзушыға хаттама толтырып, айыппұл салған. Шардара ауданы прокуратурасымен бірлескен рейд барысында 24 заңсыз су сорғы құрылғысы анықталып, тиісті шаралар қабылданды.
Биылғы маусымдағы күрделі гидрометеорологиялық жағдайға қарамастан, Түркістан облысы ағын суды басқару, сақтау және тиімді пайдалануда жүйелі шаралар атқаруда. Су инфрақұрылымдарын жаңарту, үнемдеу технологияларын кеңінен енгізу және бақылау тетіктерін күшейту арқылы өңірдің агросекторы ағын су тапшылығын еңсеруге қауқарлы болып отыр.
Айтпақшы, су тапшылығынан қуаңшылық жайлап, малдың жаппай қырылып жатқаны және жергілікті биліктің көмек көрсетуден бас тартқаны туралы БАҚ құралдарында шыққан ақпарат шындыққа жанаспайтындығын жуырда Келес ауданының әкімі Жәнібек АҒЫБАЕВ мәлімдеді.
«Түркістан облысында қуаңшылық пен шегірткенің шабуылына байланысты малдың қырылу деректері тіркелген жоқ. Бүгінгі таңда жем-шөп базасына қатысты жағдай — толық бақылауда.
Қуаңшылыққа қатысты мәліметтер де бұрмаланған. Маусым айының басындағы аномальды ыстыққа қарамастан, егіс алқаптарының басым бөлігінде, әсіресе, тамшылатып және жерасты суару жүйелері енгізілген аймақтарда, ылғал қоры жеткілікті деңгейде сақталған. Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілермен бірлесе отырып, жергілікті атқарушы органдар суару көздерін әртараптандыру және мал азығын алдын ала дайындау бойынша шаралар қабылдады.
Шегірткеге қатысты жағдай бойынша: республикалық өңдеу жоспары аясында Түркістан облысында 700 мың гектардан астам аумақ өңделді. Зиянкестерге қарсы мониторинг және күрес жұмыстары жалғасуда. Әлеуметтік желілерде тарап жатқан «жаппай шегіртке шабуылы» туралы видеоматериалдар шынайы жағдайды көрсетпейді және көбіне басқа өңірлерде немесе шет елдерде түсірілген.
Жергілікті билік өкілдері фермерлермен үнемі байланыста. Әрбір нақты өтініш бойынша жергілікті жерге барып, жағдай зерделенеді, қажеттілік туындаған жағдайда көмек көрсетіледі – баламалы жайылымдар ұсыну, шөпті белгіленген бағамен сататын орындар ұйымдастыру, логистикалық қолдау көрсету және тағы басқа шаралар жүзеге асырылуда.
Расталмаған ақпарат тарату – өңірдің беделіне нұқсан келтіріп қана қоймай, әлеуметтік тұрақсыздық туындатады. Ақпарат құралдарын тек ресми дереккөздерге және тексерілген мәліметтерге сүйенуге шақырамыз» — деді ол.
«ANYQ.KZ»-ақпарат.
