ТҮРКІСТАН: ЖАЗҒЫ КАНИКУЛДА БАЛАЛАР ДЕМАЛАДЫ

Дәстүрлі түрде оқу жылы оқу кезеңінен, емтихан кезеңінен және мектеп демалысынан тұрады.

Оқу жылы әдетте 1 қыркүйекте басталып, 25 мамырда аяқталады, яғни балалар 170 оқу күнін немесе 34 апта бойы оқыды, жылдық жүктемесі 9 106,5 сағатты құрады. Демалыс күндерінің ұзақтылығы әр жылдары әр түрлі болып, жалпы 30 күнге дейін болды. Бұл ретте оқушылар күніне 5-6 сабақ оқыды.

2017 жылдан бастап ел мектептерінде бес күндік оқыту енгізілді. Ол кезде мұндай шешім ата-аналардың көптеген өтініштері бойынша қабылданды. Мұндай тәжірибе басқа елдерде де бар екенін атап кету қажет. Сол кездегі ата-аналардың басты дәлелі — олардың көпшілігінің жұмыс күндері бес күнге созылатыны, ал балаларға ата-аналарымен бірге отбасында болу, бірлескен үй жұмыстарымен айналысу құқығы берілуі керек болатын. Сөйтіп оқу аптасынан бір күн кестеден алынып тасталды, бірақ оқу бағдарламалары азайған жоқ, өйткені пәндер бойынша алған білім көлемін азайту мүмкін емес. Осыған байланысты сенбі күнгі оқу сағаттары басқа бес күнге ауысты. Осылайша, кестеде 7-8 сабақ пайда болды және күніне оқушыға жүктеме едәуір артты. Ең қиыны екі ауысымда оқитын балалар мен мектептер үшін болды, онда екінші ауысымның күнделікті сабақтары кешкі 8-ге дейін созылды. Бұл іс жүзінде баланың денсаулығы үшін аптасына екі демалыс болғанның өзінде үлкен жүктеме.

Жылдағы оқу күндерінің санына әсер ететін тағы бір фактор — бұл мереке күндері. Олар жыл бойы — 10 күнге дейін барады. Бұл күндер, әрине, оқу күндерінен алынады, ал демалыс күндерін есептегенде — бұл екі аптаға жуық. Осылайша, сол 34 оқу аптасы іс жүзінде одан бетер азаяды.

Бірақ МЖМБС, оқу бағдарламалары, оқу жоспарлары міндетті түрде орындалуы тиіс. Жаратылыстану және ғылыми бағыттар бойынша сағаттар мектеп бағдарламасында онсыз да аз, мысалы, физика, химия, биология, география, информатика сияқты пәндер аптасына екі сағаттан ғана оқытылады. Одан әрі қысқартатын мүмкіндік жоқ.

Басқа пәндер бойынша да солай. Бүгінгі таңда бірде-бір мұғалім беретін сабағы бойынша сағаттарды қысқартуға болады деп есептемейді. Әр мұғалім өз сағаттарын қорғайды. Ол түсінікті де.

Осының бәріне қарамастан, бәріміз білім беру сапасын арттыру қажеттілігі туралы айтамыз, мектептерден осыны талап етеміз. Сарапшылар халықаралық зерттеулерде біздің оқушыларымыздың көрсеткіштерін жақсарту қажет деген мәселелерді көтереді.

Біздің ойымызша, 31 мамырға дейінгі оқу жылы, сонымен қатар жыл бойындағы демалыс күндерін 5 күнге дейін ықшамдау, жоспарланғандай, мектеп оқушыларының қажетті білім көлемін алудағы олқылықтың орнын толтыруға мүмкіндік береді.

Мысалы, аптасына 4 сағат жүргізілетін математикадан оқушы 34 сағаттық оқу аптасында 136 сағатқа тең математикалық білім көлемін алса, 36 оқу аптасында 144 сағат алады. Қазақ тілі мен әдебиетін аптасына 5 сағаттық жүктемемен 170 сағаттың орнына 180 сағат оқу мүмкіншілігіне ие болады.

Ы.Алтынсарин ат. ұлттық академия оқу жылының оңтайлы ұзақтығы және білім алушылардың оқу жүктемесін азайту бойынша зерттеу жүргізді. Осы бойынша өз алаңында бірнеше талқылаулар жүргізді. Онда әртүрлі мектептердің өкілдері оқу жылын 15 маусымға дейін, 20 маусымға дейін, кейбіреулері- оқуды 20 тамыздан бастауды ұсынды. Бірақ біз бұл мерзімдерді біздің жағдайда қолайсыз деп есептейміз.

Зерттеу шеңберінде білім алушыларды дамытуға бағытталған денсаулық сақтау, тиімді білім беру процесін іске асыру бойынша халықаралық тәжірибе де зерделенді.

Функционалдық сауаттылық бойынша халықаралық зерттеулерде жетекші елдер – Финляндияда оқу жылының ұзақтығы 38 аптаны, Сингапурде – 39 аптаны, Оңтүстік Корея мен Қытайда – 42 аптаны құрайды.

Қосымша күндер қосу бір күндегі сабақтар санын азайтуға ғана емес, сонымен қатар өткен тақырыптарды қайталауға және бекітуге бірнеше сағат бөлу арқылы «күрделі» тақырыптарды зерттеудің қарқындылығын төмендетеді.

Сонымен қатар, зерттеулер көрсеткендей, оқушылар жазғы уақытта мектепке бармаған кезде білімін жоғалтуға бейім. Орта есеппен оқушылардың жазғы демалыстағы үлгерімі бір айға төмендейді. Ұзақ 98 күндік демалыстан кейін балалар оқу процесіне қыркүйек айының ортасына дейін жүріп, мектеп режиміне ұзақ бейімделетінін мұғалімдер біледі. Жазғы уақытта ата- аналары жұмыста, мектепке бармайтын оқушылар қараусыз қалып, әртүрлі келеңсіз оқиғаларға тап болатыны ешкімге құпия емес, олар түрлі құқық бұзушылықтар, ашық суларда шомылып, батып кету сияқтылар. Бұлар балаларға байланысты келеңсіздіктердің толық тізімі емес, әрине.

Сонымен қатар, 31 мамырға дейінгі оқу жылы оқушыларға қосымша білім алуға көбірек уақыт бөлуге мүмкіндік береді, өйткені күніне сабақтар аз болады, ал мұғалімдердің кәсіби дамуға уақыты артады.

Осылайша, министрлік жаңа оқу жылын 1 қыркүйекте бастап 31 мамырда аяқтауды жоспарлап отыр.

1 маусым — Балаларды Қорғау күні енді жазғы демалыстың бірінші күні болады.