Түркістан облысы: Келес ауданындағы шаруа қожалығы жылына 400 тонна балық өндірмек ниетте

Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасына сәйкес, өңірде «Балық шаруашылығын дамытудың өңірлік бағдарламасы» бекітілген болатын. Жоспарға сай, биыл өңірде I тоқсанның қорытындысы бойынша 2559 тонна өндірілді. Бүгінде балық шаруашылығымен айналысушыларға мемлекет тарапынан тиісті жеңілдіктер мен субсидиялар беріліп отыр. Осы орайда Түркістан облысы Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының ұйымдастыруымен бір топ БАҚ өкілдері Келес ауданындағы «Көшім» шаруа қожалығының жұмыс барысымен танысты.

Аудандағы Ақтөбе ауылдық округіне қарасты М.Горький елді мекенінде орналасқан шаруа қожалығы 2016 жылдан бері жұмыс істейді. Бүгінде қожалықта балық өсіру және балық етін өндіру қызметтері жүзеге асып жатыр. Жоба құны — 100 миллион теңге.

— Балық шаруашылығымен жеті жылдан бері шұғылданамыз. Инвестициялық жоба аясында балықты қайта өңдеу, кептіру жұмыстарын қолға алдық. Одан бөлек, бүгінде 19 гектар жерімізде 13 тоғанды көл бар. Мұнда балықтың сазан, ақ амур және тағы да басқа түрлері бар. Осы шаруашылық үшін мемлекеттен үлкен көмек алдым. Конкурстан тысқары мемлекеттік қолдау шарасы аясында қожалыққа 76,2 гектар жер учаскесі берілді. Одан бөлек, қайта өңдеу цехын салу үшін 8 миллион 800 мың теңге төмен пайызды несие алдым. Биыл 515 миллион теңгеге үлкен жобамды ұсындым. Бүгінде ол — қаралу үстінде. Мақұлданып жатса, өңірдегі тоғанды дамытуға әрі қарай өз үлесімді қосып, 28 көлге жеткізу жоспары тұр. Ол іске асып жатса, жылына 400 тоннаға дейін балық өндіруге мүмкіндік бар, — деді шаруа қожалығының басшысы Райс Тастанов.

Кәсіпкердің мәліметінше, жоба толық іске қосылса, тағы 20 адам тұрақты жұмыспен қамтылады. Қазіргі таңда цехта 6 адам жұмыс істейді. Шаруашылық басшысы өз сөзінде Қазақстандағы тоғанды көлді қолға алып, дамытуға ұсыныс білдірді. Бүгінде жаңа кәсіпті игерген шаруаларға мемлекет тарапынан қолдау бар. Сонымен қатар аудандағы қожалықтарда балыққа берілетін жемнің 30 пайызы мемлекет тарапынан субсидияланады. Қазіргі таңда Келес ауданында 4 ірі шаруашылық балық шаруашылығымен айналысады.

Бүгінде облыста жоспарға сәйкес, жаңадан 28 тоғанды балық шаруашылығы, оның ішінде 4 кәсіпкер үйіргелік аулада ашылып, жұмыстар жалғасып жатыр. Атап айтсақ, Бәйдібек ауданы – 3, Түлкібас ауданы – 5, Кентау қаласы – 2, Сауран ауданы – 3, Сайрам ауданы – 3, Ордабасы ауданы – 3, Жетісай ауданы – 1, Қазығұрт ауданы – 1, Төлеби ауданы – 1, Шардара ауданы – 6. Сонымен қатар балық шаруашылығымен айналысатын 14 кәсіпкер «Түркістан ӘКК» акционерлік қоғамы арқылы 5,4 миллиард теңге көлемінде жеңілдетілген несие алу бойынша құжаттарын өткізген. Оның ішінде 4 шаруашылыққа 1,6 миллиард теңге несие беру қарастырылып жатыр.

Жалпы, облыста қуаттылығы жылына 15 мың тоннаға жететін 7 балық өңдеу зауыты жұмыс істейді. Атап өтсек, Шардара ауданы – «Хамит» АӨК, ЖК «Жалғасбаев», «Шардара балық – 1» ЖШС, «Саодат» ЖШС, «Бәйтерек БММ» ЖШС, Сайрам ауданы – «Көмеш балық» ЖШС, Түлкібас ауданы – «First Fish Company» ЖШС.

Жалпы, Қазақстандағы балық шаруашылығы мен оның қазіргі жағдайы, даму перспективалары туралы айтсақ, балық шаруашылығы — экономикалық өсудің және халықты жұмыспен қамтудың негізі ретінде экономикадағы маңызды салалардың бірі. Сарапшылардың пікірінше, балық шаруашылығының одан әрі дамуының үлкен әлеуеті бар. Осыған байланысты Үкімет балық шаруашылығын дамытудың 2030 жылға дейінгі бағдарламасының индикаторларына қол жеткізуге күш салып жатыр. Балық шаруашылығындағы негізгі қызмет – балық аулау және балық өсіру. Бүгінгі таңда 1600-ден астам су айдыны 1200 субъектіге бекітілген, онда 12 мыңнан астам адам балық аулаумен айналысады.

Табиғи су қоймаларында жыл сайын шамамен 40-45 мың тонна балық ауланады және бұл көрсеткіш жыл сайын өсуде.

Негізгі балық аулау Атырау, Алматы, Шығыс Қазақстан және Қызылорда облыстарында жүргізіледі. Онда ірі балық шаруашылығы су айдындары бар: Каспий теңізі, Балқаш, Зайсан көлдері, Арал теңізі және басқалары.

Балықты өндеумен 72 кәсіпорын айналысады, оның 17-сі жоғары талаптарға сай келеді және балық өнімдерін Еуроодақ елдеріне экспорттау құқығын алды. Қалғаны ішкі нарыққа, жақын және алыс шетелдерге бағдарланған.

Келешекте табиғи су айдындарының табиғи ресурстарын сақтау және орнықты пайдаланумен қатар, балық шаруашылығының үдемелі дамуын қамтамасыз ету көзделген.

Мұнда біз балық аулаудан балық өсіруге біртіндеп қайта бағдарлау бойынша әлемдік тәжірибеге сүйенеміз.

2030 жылға қарай жылына 270 мың тоннаға дейін балық өсіру жоспарлануда және осы негізде балық өнімдерін ішкі тұтынуды жылына 134 мың тоннаға дейін ұлғайту, сондай-ақ импорт көлемін 45 мың тоннадан 25 мың тоннаға дейін азайту жоспарлануда.

Атап айтқанда, мемлекеттік қолдау шаралары енгізіліп, кеңейтілуде. Бірінші кезекте — субсидиялау. Қабылданған шаралардың арқасында бизнес субъектілерінің іскерлік белсенділігінің артуы байқалады. Мәселен, 2020 жылмен салыстырғанда балық өсіру шаруашылықтарының саны 2 есеге артып, 2022 жылы 380-ге жетті. Өсірілген балық көлемі де соңғы 5 жылда жылына 3 мың тоннадан 15 мың тоннаға дейін өсті.

Жалпы алғанда, мыңнан астам жаңа шаруа қожалықтарын құру жоспарлануда. Олардың 47-сі ірі, инвестициялардың жалпы көлемі шамамен 150 млрд теңгені құрайды.

Саладағы мемлекеттік қолдау туралы да тілге тиек ете кетейік. Саланы табысты дамытудың маңызды факторы – бизнесті субсидиялау және салықтық жеңілдіктер түрінде бастапқы кезеңде қолдау. Бүгінгі таңда балық өсірудің бірқатар бағытын субсидиялау көзделген:

Атап айтқанда , бұл субсидиялар:

— балық шаруашылығы саласындағы техника мен жабдықтарды сатып алуға инвестициялық салымдар кезінде 25% өтеуге, оның ішінде 2022 жылғы маусымда тоған балық шаруашылығына, балықты қайта өңдеуге және балықтарға жем-шөп өндіруге арналған техника мен жабдықтарды сатып алу кезінде қосымша енгізілген субсидиялар;

— балық тағамдарын сатып алу кезіндегі шығындардың 30% өтеуге;

— балық өсіру – биологиялық негіздемелері, балық отырғызу материалын, дәрілік препараттарды сатып алу құнының 50%-на дейін өтеуге, балықтардың жөндеу-аналық табындарын сатып алуға және ұстауға арналған шығындар.

Сондай-ақ аквамәдениет субъектілері үшін 70% мөлшерінде арнайы салық режимі көзделген.

Тұрақты негіздерде Экология министрлігі өкілдері өңірлерде осы саладағы бизнестің әртүрлі өкілдерімен кездеседі. Олар саланың дамуын тежейтін өзекті мәселерді көтереді, оның ішінде мемлекеттік қолдаудың қолданыстағы шараларының жеткіліксіздігін атап өтеді және оларды шешу бойынша жүйелі шаралар ұсынылады.

Сондықтан мемлекеттік қолдаудың қосымша шаралары Президенттің Алматы және Атырау облыстарының тұрғындарымен кездесу барысында берген тапсырмасына сәйкес пысықталады.

Иә, балық шаруашылығын дамыту бойынша қабылданып жатқан шараларға қарамастан, шешуді талап ететін бірқатар мәселе бар. Келесі тармақтарды бөліп көрсету керек:

1. Су ресурстарының тапшылығы артып келеді. Өкінішке қарай, су аз болғандықтан, бүгінгі таңда балық өсіретін шаруашылықтар су тапшылығы проблемасына тап болады.
2. Балық өсіру көлемінің ұлғаюына байланысты балық ауруларының әртүрлі түрлерінің пайда болу қаупі артады. Сондықтан ветеринарлық қауіпсіздікті қамтамасыз ету өзекті мәселе болып отыр. Бірақ бүгінде балық ауруларын зерттеу бойынша мамандар (ихтиопатологтар) жоқ.
3. Бекіре және лосось балық түрлерін өсіруге арналған балық азығы мен балық отырғызу материалындағы импортқа тәуелділік. Бұл мәселені шешу үшін Қазақстанда жоғары сапалы балық азығын өндіретін кәсіпорындар салу үшін инвесторларды, оның ішінде шетелдік инвесторларды тарту бойынша жұмыс жүргізілуде.
   Балық өсірудің тиімді биотехнологияларын трансферттеу кезіндегі әлсіз ғылыми сүйемелдеу және білікті кадрлардың жетіспеушілігі.

Саланы дамыту проблемаларының бірі ретінде су ресурстарының тапшылығы туралы айтып қалдық. Осыған байланысты Үкімет тарапынан аквамәдениет субъектілерін тұйық сумен қамтамасыз ету қондырғыларын пайдалануға және су үнемдеу технологияларын енгізуге ынталандыру жөнінде шаралар қабылданды. Яғни, мемлекеттік қолдау шаралары шеңберінде балық өсіру бассейндерімен, суды тазарту жүйелерімен, суды оттегімен қанықтырумен және т.б. жабдықталған сумен қамтамасыз етудің тұйық циклі бар балық өсіру кешенін салуға немесе кеңейтуге инвестициялық субсидиялар беріледі.

Бұдан басқа, жер үсті су көздерінен көлемдер жеткіліксіз болған кезде балық өсіретін тоғандарды немесе бассейндерді қоректендіру үшін жер асты суларының әлеуетін пайдалану жоспарлануда.

Сонымен қатар бизнес субъектілері ұңғымаларды бұрғылау шығындарын өтеу қажеттілігі туралы мәселені көтеруде, сондықтан бүгінгі таңда Экология министрлігі бұл мәселені пысықтап жатыр.

Былтыр 6 желтоқсанда өткен Үкімет отырысында Экология министрі «Аквамәдениет туралы» арнайы заң әзірленгенін атап өтті. «Аквамәдениет туралы» заң жобасының тұжырымдамасы ағымдағы жылдың қыркүйегінде ВАК-та мақұлданды. Заң жобасын Парламентке 2023 жылдың қараша айында енгізу жоспарланып отыр.

«Аквамәдениет туралы» заң екі негізгі мәселені шешеді:

Бірінші. Аквамәдениет саласындағы қатынастарды реттеудің құқықтық негізін қалыптастыру.

Екінші. Бизнес үшін қолайлы жағдайлар жасауды және салаға инвестициялар тартуды мемлекеттік қолдаудың жаңа құралдарын енгізу.

Біз білетіндей, Мемлекет басшысы өңірлердегі халықпен кездесу барысында балық шаруашылығының проблемалық мәселелеріне назар аударып, бірқатар нақты тапсырма берді.

Шынында да, су айдындарында браконьерлік бар және онымен күресті күшейту – Экология министрлігінің басты міндеттерінің бірі.

Бүгінгі таңда Үкімет тыйым салынған құралдармен балық аулауға жауапкершілікті күшейту бойынша жұмыс жүргізіп жатыр. Мәселен, аталған бұзушылық үшін айыппұлды 20-дан 50 АЕК-ке дейін ұлғайту, ал жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап бұзушылық жасағаны үшін 15 тәулікке әкімшілік қамақ қарастырылған.

Сонымен қатар көлеңкелі айналыммен жүйелі күресу мақсатында осы жылы балық өнімдерін бақылаудың ақпараттық жүйесін енгізу жоспарлануда. Ол ауланған немесе өсірілген балықтың су айдынынан түпкілікті тұтынушыға дейінгі барлық жолын қадағалайды.

Білуімізше, бүгінгі таңда жүйе әзірленуде. Сонымен қатар балық өнімдерінің пайда болуының заңдылығын растайтын құжаттарды қалыптастыруға және беруге қатысатын мемлекеттік органдардың жүйелерімен интеграциялау жұмыстары жүргізілуде. Жүйені әзірлеуді аяқтау 2023 жылға жоспарланып отыр.

Бұдан басқа, балық шаруашылығы комитетінің аумақтық инспекцияларының материалдық-техникалық базасы айтарылықтай нығайтылды. Сонымен өтімділігі жоғары автокөлік, сондай-ақ жаңа жүзу құралдары сатып алынды. Осылайша, жаңарту 37% құрады. Экология министрлігі осы бағыттағы жұмыстарды жалғастырмақшы.

Бұрын Каспий теңізіндегі бекіре тұқымдас балықтардың жалпы әлемдік көлемнің шамамен 90%-ы болған. Өкінішке қарай, әртүрлі факторларға байланысты олардың саны азайды. Осыған байланысты 2010 жылдан бастап оларды аулауға тыйым салынды. Бүгінгі таңда бекіре тұқымдас балықтардың қорын сақтау және қалпына келтіру — өте өзекті мәселе, былайша айтқанда, Үкімет үшін басым міндеттердің бірі. Ол үшін Экология министрлігі кешенді шаралар қабылдап жатыр. Бұл браконьерлікпен күресу, жасанды көбею және олардың табиғи уылдырық шашуына жағдай жасау. Жыл сайын көктемгі кезеңде елімізде «БЕКІРЕ» кең ауқымды балық қорғау акциясы өтіп тұрады. Акция барысында әкімшілік құқық бұзушылық анықталады, қылмыстық іс қозғалады, заңсыз айналымнан тонна-тонна балық тәркіленеді, оның ішінде пәленбай тонна бекіре, түген келі уылдырық болады.

Сонымен қатар жыл сайын Жайық өзеніне Атырау қаласында орналасқан екі мемлекеттік бекіре балық өсіру зауыты өсіретін бекіре тұқымдас балықтардың 7 миллион дана кәмелетке толмағандары шығарылады.

Зауыттардың өндірістік базасы тозған, бұл оларды қайта құру мен жаңғыртуды талап етеді. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес біз инвестициялық ұсыныс әзірлеп жатырмыз, оны 2023 жылдың бірінші тоқсанында Ұлттық экономика министрлігінің қарауына енгізу жоспарланып отыр.

Бекіре балық өсіру зауыттарының өндірістік базасын реконструкциялау және жаңғырту жобалық қуаттылықты жылына 7-ден 12-15 миллион данаға дейін ұлғайтуды және бекіре тұқымдас балықтардың өзіндік аналық табынын қалыптастыруды көздейді.

Сондай-ақ балықтардың уылдырық шашуына жағдай жасау бойынша шаралар қабылдануда. Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау мақсатында Жайық және Қиғаш өзендерінің сағаларын тереңдету жұмыстары жүргізілуде. 2018-2020 жылдары ұзындығы 194 шақырым балық аулау каналдарында түбін тереңдету жүргізілді. 2022 жылы осы мақсаттарға 3 миллиард теңге бөлінді және қыркүйек айынан бастап 32 шақырым каналдарда жұмыс жүргізілді.

Сонымен қатар балықтар мен басқа су жануарларының сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерін сақтау бойынша шаралар қабылдануда. Жыл сайын республикалық және халықаралық маңызы бар су айдындарында ғылыми зерттеулер жүргізіледі. Олардың шеңберінде олардың жай-күйіне мониторинг және бағалау жүзеге асырылады, нәтижелері бойынша тиісті ұсынымдар әзірленеді.

Мысалы, былтыр ғылымның ұсынысы бойынша кутум балығы Қызыл кітап түріндегі балық түрлерінің тізімінен алынып тасталды. Бұл Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы балық түрлерінің түрлік құрамын кеңейтуге мүмкіндік берді. Бұл өңірде балық өңдеуді одан әрі дамытуға ықпал етеді.

Бұдан басқа, Мемлекет басшысының тапсырмасы шеңберінде қазіргі уақытта Каспий итбалығының популяциясын сақтау, олардың мекендеу және көбею аумақтарын қорғау үішн мемлекеттік табиғи резерват құру бойынша жұмыстар жүргізілуде. Бүгінгі таңда жаратылыстану-ғылыми негіздеме әзірленуде. Жалпы, балық шаруашылығы саласындағы белгіленген шаралар экономиканың осы секторындағы кәсіпкерліктің дамуына оң әсер ететіні сөзсіз деп ойлаймыз.

Қазіргі уақытта «Балық шаруашылығын дамыту мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 5 сәуірдегі №208 қаулысымен бекітілген балық шаруашылығын дамытудың 2021 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасы іске асырылуда.

Жалпы 2021-2030 жылдары болжамды есептеулер бойынша Бағдарламаны іске асыруға 541,3 миллиард теңге, оның ішінде мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен 200,7 миллиард теңге және бюджеттен тыс қаражат есебінен 340,5 миллиард теңге қажет болады.

Бұл ретте, балық шаруашылығын субсидиялауға 2021 жылдан 2023 жылға дейін 5,6 миллиард теңге бөлінді.
Мәселен, 2023 жылдың өткен кезеңінде балық шаруашылығы субъектілері 600 миллион теңгеден астам сомаға субсидия алды.

Қазіргі уақытта ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігі Балық шаруашылығын дамытудың 2030 жылға дейінгі бағдарламасының балық ресурстарын сақтау, өсімін молайту және орнықты пайдалану, мемлекеттік қолдаудың жаңа шараларын енгізу, сондай-ақ ғылыми және кадрлық қамтамасыз етуді күшейту жөніндегі шараларды көздеу бөлігінде өзгерістер пысықталуда.

Бағдарлама іс-шараларының практикалық іске асырылуы Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Экология және табиғи ресурстар министрлігінің бақылауында тұр.

Біздегі балық шаруашылығы экономиканың даму жолында ерек­ше рөл атқарып қана қоймай, тұрғылықты халықты жұмыспен қам­тып отыр. Бүгінгі күні екі мың­ға тарта су қоймасында мыңның үстінде әлеуметтік нысан бар. Онда он бес мыңға жуық адам балық аулаумен айна­лы­сады. Әр өңір­дегі табиғи су­ қоймаларынан жыл са­йын шамамен 40-45 мың тон­на балық алынып, 72 кәсіпорын өңдеу жұ­мыстарын іске асырады. Ба­лық өнімдері Еуроодаққа экс­порт­талып, ішкі нарық пен көр­шілес елдерді қамтып отыр. Экология және табиғи ресурстар министрлігіне қарасты Балық шаруашылық комитеті 2030 жыл­ға қарай жылына 270 мың тон­на­ға дейін балық өсіруді, іш­кі тұтынуды 134 мың тоннаға дейін ұлғайтуды және импорт көле­мін 45 мың тоннадан 25 мың тон­наға дейін азайту қажеттілігі жос­парда екендігін айтқан. Өткен жыл­ғы Үкімет отырысын­да Эко­логия және табиғи ресурс­тар вице-министрі Әлия Шала­бе­кова мемлекет тарапынан қол­дау шаралары кеңейіп, балық шар­уа­шылығын дамыту үшін қолай­лы жағдайлар жасалған соң, кә­сіп­­кер­лердің балық өсіруге деген қызығушылығы жыл са­йын артып келеді деді. 2020 жыл­мен салыстырғанда балық өсіру шаруа­­шылықтарының саны 2 есе артып, 380-ге жеткен. Ал өсірілген балық көлемі соңғы 5 жылда жылына 3 мың тоннадан 15 мың тоннаға дейін көбейген.

«Табиғи су қоймаларындағы балық қорын пайдаланудың шегі бар екені белгілі. Көптеген су қой­масында балық ресурстарының азай­ғаны байқалады. Балық өнім­де­рін ұлғайтудың жалғыз баламасы – акваөсіру. Өйткені тео­рия­лық тұрғыдан алғанда, ба­лық шаруашылығының әлеуеті 600 мың тоннаны құрауы мүмкін, бұл ретте негізгі үлестің 80%-дан астамы Маңғыстау об­лы­сының орта Каспий акватория­сына тиесілі. Мұнда тормен өсіру технологиясы бойынша Каспий албырты мен бекіре тұқымдас балық түрлерін өсіруге болады. Осылайша, біз экс­порттық әлеуетті көтеріп қана қоймай, импортты алмас­ты­ру­ды да жүзеге асырар едік», — дейді «Балық шаруашылығы ғылы­ми-өндірістік орталығы» ЖШС басқарма төрағасы Қуаныш Исбеков.

Балық шаруашылығы маман­дарының ұсынысы еленіп, «Аква­өсі­ру туралы» заң жоба­сы­­ның тұжырымдамасы өткен жылдың қыркүйегінде ведомст­воаралық комиссияда мақұл­дан­ған. Заң жо­ба­сын Парламентке 2023 жыл­­дың қараша айында енгізу жоспарлануда. Онда екі бағыт бар, бірі – акваөсіру саласындағы қатынастарды реттеудің құқық­тық негізін қалыптастыру, екін­шісі – бизнес үшін қолайлы жағ­дай жасауды және салаға инвес­тиция тартуды мемлекеттік қол­дау­дың жаңа құралдарын енгізу.

БҰҰ Азық-түлік және ауыл шаруа­шылығы ұйымының мәлі­ме­­тіне қарағанда, акваөсіру саласы ақуыз өнімдерін өндіруде дүние жүзінде ең қарқынды дамып жатқан өндіріс. Онда өсірі­ле­тін балықтың әлемдік көле­мі 60 жыл бұрын небәрі 1 млн тоннаны құраса, бүгінде бұл көрсеткіш 82 млн тоннадан асып түскен. Тіпті, соңғы 25 жылдың өзінде аква­өсі­ру көлемі 67 млн тоннаға жеткен. Ше­телдік тәжірибеге сүйене отырып осы бағыт бізде де жүзеге асы­рылмақшы.

Экология және табиғи ресурстар министрлігі 2030 жылға қарай әр өңірдегі балық шаруа­шы­лығын да­мыту бағдарламасы бойын­ша 500-ден аса балық шаруа­шы­лығы құрылатынын айтады. Бірақ оның қыр-сырын біліп, мең­геріп отырған маман тапшы. Рес­­пуб­ликада жал­ғыз Сәкен Сей­­фул­лин атын­дағы Қазақ агро­­тех­ни­калық уни­верситеті балық шар­уа­шы­лы­ғы мамандарын дайындайды. Десек те оған түсушілер жоқтың қасы. Балықты аулау, өсіру және өңдеу білімді қажет етеді. Сол үшін балық өндірісін да­­мытамыз десек, білімге де кө­ңіл аудару керек. Әлі күнге дейін отандық балықты тұтынуға то­лық­тай қолжеткізе алмай отыр­ғанда, есесіне импорттың үлесі жоғары болып тұр. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсын­ған мәлімет бойынша жан басына шаққанда жылына 16 келі балық тұтыну қажет болады. Бұл қисынға салсақ, сонда еліміз бір жылда 300 тонна балық өсіруі керек екен.

Статистика бойынша 2022 жыл­­дың 11 айында 22,5 мың тон­на балық өнімі экспортталып, оның ішінде салқындатылған және мұздатылған балықтардың үлесі экспорттың жалпы көлемі­нің жартысынан астамын құра­ған. Ал балық шикізатына экспорт­тық сұраныс көрсеткіші дайын балық өнімдерінен жоғары. Со­ны­мен қатар өңделген балық­тың экспорттық бағасы өңдел­ме­ген балыққа қарағанда бес есе қымбат. Бұған дейін Эколо­гия және табиғи ресурстар ми­нистр­лігі бизнес өкілдерімен және қоғамдық бірлестіктермен бірге өңделмеген балықты экспорт­тау­ға шектеулер енгізу туралы мәселені талқылаған еді. Кеңеске қатысушылар ірі бөлшекті балық түрлерінен бастап экспортқа шек­теулерді біртіндеп енгізуді ұсынды.

Өңделмеген балық экспорты­на шектеу енгізу құны жоға­ры терең өңделген өнімдерді шығаруға және ішкі нарықты қана­ғат­тандыруға ықпал етеді. Аталған жайтты ескере отырып, бастапқы кезеңде салқын­да­тыл­ған және мұздатылған тү­рін­де көксер­ке мен жайын экспортын 6 айға шектеу ұсынылды.

Келесі кезеңде министрлік 2025 жылға дейін толықтай ты­йым салынғанша өңделмеген түр­дегі ең коммерциялық және гас­трономиялық құнды балық түр­лерінің экспортын шектеу құзы­ретін заңнамалық түрде бекітуді жоспарлап отыр. Осы ретте өңделмеген балық экспор­­тына шектеулерді кезең-кезеңі­мен енгізу бизнеске өзінің қайта өңдеу базасын біртін­деп жаң­ғыр­туға мүмкіндік беретін­ді­гі айтылған болатын.

«ANYQ.KZ»-ақпарат.