Бірден айтайық, Түркістан облысында қолданыстағы қуат көздерін барынша жаңартып, электр энергиясын өндірудің жаңа һәм мейлінше тиімді көздерін пайдалану бойынша жаңа жобалалар жүзеге аспақшы. Бұл бағытта еліміздегі баламалы энергетика мүмкіндіктерін пайдалану үшін жел мен күн сәулесінен жарық өндіруге қатысты жобалаларға басымдық беріледі.
Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды «Energy China International Group Co., LTD.» Басқарма төрағасының орынбасары Сюэ Даньфэнмен кездесті. Тараптар елде және шетелде жүзеге асырылатын жаңартылатын көздерден энергия өндіруге негізделген жобалар және энергия саласында атқарылған жұмыстар бойынша пікір алмасты.
«Energy China International Group» компаниясы әлемдегі жасыл энергетика және төмен көміртекті энергетика саласында 20 бағытта әртараптандырылған қызмет жүргізеді және Қытайдағы жетекші халықаралық компаниялардың бірі болып саналады. Дүниежүзі бойынша 6 мыңнан астам жобаны жүзеге асырған. Пәкістан, Вьетнам, Бразилия және өзге де мемлекеттермен жұмыс жүргізеді.
Түркістан облысында электроэнергетика саласына, жарық жүйелерін модернизациялауға, гидро, газ, электростансалар салуға ниетті.
Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды аймақтағы «жасыл энергетиканы» дамытудағы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың ұстанымы жайлы атап өтіп, Қазақстандағы жаңартылған қуат көзін пайдаланудың маңыздылығына тоқталды.
– Түркістан өңірі Орталық Азиядағы бизнесті кеңейтудің жаңа көкжиегі болып саналады. Қытай елінің бай тәжірибесі Түркістан өңірінің әлеуетін көтеруге зор мүмкіндік береді. Осыған дейін Қытайға жұмыс сапарымен барып, өздеріңізбен жүзесіп едік. Біздің аудан әкімдері Қытайдағы ірі өндіріс орындарын аралап, тәжірибе жинауын жалғастырып жатыр. Осы тәжірибелерімізді пайдалана отырып, облысымызда зауыт-фабрикалар ашуға күш салдық. Өздеріңіз ұсынған баламалы энергетиканы дамыту бағыты – біз үшін өте маңызды сала. Біз бұл бағытта Италияның «Eni» халықаралық энергетикалық компаниясымен жұмыс істеп келеміз. Сіздермен де бірлесе жұмыс атқарып, жаңа жобаға жан-жақты қолдау көрсетуге дайынбыз, – деді Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды.
Облыс әкімі шетелдік инвесторларды Түркістан облысының әлеуетімен таныстырып, бірқатар жобаларға тоқталды. Компания басшылығы өзінің озық тәжірибесіне сүйене отырып, осы салалардағы Түркістан өңірінде іске асырылып жатқан жобаларға қатысу ниеті туралы мәлімдеді. Осы орайда желден және күн сәулесінен жарық өндіру саласына 700 млн. АҚШ доллары көлемінде инвестиция құюға дайын.
– Түркістан облысының болашақ жоспарлары бізді қызықтырады. Біздің елде мемлекет тікелей басқаратын 90 компания бар. Олардың ішінде біздің компаниямыз да бар. Дүниежүзіндегі алдыңғы қатарда тұрған 500 ең ірі компанияның ішінде біз 256-шы орында тұрмыз. Яғни, энергетикалық жаңа технологиялар бойынша біз әлем бойынша алдыңғы қатардамыз. Энергетика саласындағы құрылыс жұмыстарын жасаймыз. Қытайдағы тоқ жүйелерінің 80% -ын біздің компания жүзеге асырған. Сондықтан осы саладағы тәжірибемізді Түркістан өңірінде жүзеге асыруға дайынбыз, — деді «Energy China International Group Co., LTD.» Басқарма төрағасының орынбасары Сюэ Даньфэн.
Тараптар талқылаған жаңа жоба табиғатты қорғауға қосар үлесімен қатар, жаңа жұмыс орындарын ашып, жаңа инвестициялық мүмкіндіктер алып келмек.
Осы орайда назар аударар мәселе, біздің Үкіметтің жүргізіп отырған саясатына сәйкес, Қазақстанда 2050 жылға қарай баламалы энергия көздерінің үлесі 50 пайызға жетуі тиіс. Алайда, кейбір сарапшылардың пікірінше, бұл энергия көздерін негізгі деп санауға болмайды. Өйткені, елде үш жүз жылға жететін көмір қоры бар.
Қазақстан жасыл энергетикаға көшу бойынша үлкен мақсаттар қойып отыр. Алдағы жеті-сегіз жылдан кейін елдің жалпы энергия теңгеріміндегі жаңартылатын энергия көздерінің үлесі 15 пайызға жетуі тиіс. Қазір бұл көрсеткіш тек төрт пайызға тең. 2060 жылы Қазақстан көміртегі бейтараптығына қол жеткізуге міндеттенді.
«Алты жыл бұрын Қазақстанда ірі халықаралық көрме өтті. Оның басты тақырыбы «Болашақ энергиясы» болды. Онда жасыл экономикаға көшу бойынша идеялар мен шешімдер ұсынылды. Тек елде ғана көмірді белсенді пайдалану жалғасуда. Электр энергиясының 70 пайызы қара отыннан өндіріледі. Қолда бар ЖЭО қырықтан асып кетті және олардың ресурстары әлдеқашан таусылды», — дейді сарапшылар.
Олардың айтуынша, Қазақстанға алда қандай өзгерістер жасау керектігін ойластыру керек. Бүгінде Қазақстанда Энергетика министрлігі 2035 жылға дейін энергия балансын қабылдады, ол алдағы 10-12 жылда көмір станцияларының бір бөлігі, шамамен 30 пайызы энергия балансынан шығуы керек дейді. Олардың орнына 2035 жылға дейінгі жоспар бойынша жасыл энергия көздер келуі керек, сонымен қатар 6,5 гигаватт жасыл көздер мен газ генерациясы болуы керек, бұл жалпы генерацияның шамамен 30 пайызы.
Бірақ бізде газ жеткілікті ме? Келесі жылдан бастап ішкі нарықта «көгілдір отын» тапшылығы болжанатыны жасырын емес. Жаңа энергия көздерін салу да тиімді емес – мамандардың пікірінше, бұл тарифтердің өсуіне әкеледі. Қазір Қазақстанда баламалы энергия көздерінің 140-тан астам нысаны бар. Оның ішінде 43-жел электр станциялары, 53-күн электр станциялары, 40 – су электр станциялары және бес биоэлектрлік электр станциялары. Жақын арада оларды ұлғайту жоспарлануда.
ҚР Энергетика министрлігі ЖЭК объектілерін іске асыру және мониторинг басқармасының басшысы Дәулет Закарьяновтың айтуынша, 2025 жылға дейін қуаты 860 МВт болатын 49 ЖЭК объектісін енгізу жоспарланып отыр. Қосымша жұмыс орындарын құруға, жасыл электр энергиясын өндіруге, сондай-ақ объектілерді салу жоспарланып отырған өңірлерге инвестициялар тартуға мүмкіндік беретін жел, күн және су электр станцияларының артықшылығы.
Басқаша айтқанда, Қазақстан баламалы көздерге басымдық береді. Кейбір сарапшылар жаңартылатын энергия – бұл тек қулық, сонымен қатар қымбат деген пікірде. Сондықтан оларға басымдық беруге болмайды. Мамандардың айтуынша, елде үш жүз жылға жететін көмір қоры бар. «Жақында атом электр станциясы салынады. Дәл осы салаларға басымдық беру керек», — дейді олар.
«Көмірмен біз көміртегі бейтараптығына қол жеткізе аламыз-бұл соншалықты қиын емес. Әлемде, соның ішінде Еуропада және Қытайда көмірді тазарту технологиясы бар. Бұл көмір станциялары қала орталығында орналасқан және қайнаған шайнек деңгейінде атмосфераны ластамайды. Яғни, бұл технологиялар бар, олар белгілі. Мәселе ешкімге ұнамайтын тарифтерде», — дейді сарапшылар.
Сонымен қатар, сарапшылар Қазақстанның энергожүйесінде маневрлік қуаттылықтар бойынша үлкен тапшылық бар екенін айтады.
«Қазақстанда тарихи тұрғыдан алғанда барлық генерацияның 70 пайызы-көмір генерациясы, ол базалық болып табылады. Ол оператордың бұйрығымен күрт секірулер кезінде генерацияны тез жинай алмайды. Жаңартылатын энергия көздерінің дамуы теңгерімсіздік жағдайын нашарлатады. Бүгінгі таңда КЕГОК бұл теңгерімсіздіктерді Ресей Федерациясының есебінен реттейді. ++ 06: 07 бұл Қазақстандағы энергетикалық қауіпсіздік төмен деңгейде екенін көрсетеді» — деген пікірде сала мамандары.
Таза деп аталатын технологияларды енгізу оңай мәселе емес. Бірақ, бұл — уақыт талабы. Бұл энергия дағдарысы мәселелерін шешуге ғана емес, сонымен қатар тарифтердің өсуіне де әкелетінін ескеру қажет.
«ANYQ.KZ»-ақпарат.
