Сүлеймен патша заманының құпиясы

admin — 12.01.2020 95 комментариев

Қазіргі заманғы Израиль жерінің түстігіндегі Тимна жазығында ертедегі энеолит дәуірінен орта ғасырларға дейін мыс өндірген кен орындары болған. Бірқатар зерттеушілер бұл жерде Тәуратта кездесетін белгілі патша Сүлейменнің найзасы жатқан деседі. Ал мұндағы шахталар ауасының құрғақтығынан органикалық материалдар, соның ішінде дән, тері және мата жақсы сақталады екен.

Жақында Тимна жазығында болып қайтқан Тель-Авив университетінің экспедициясы Дәуіт және Сүлеймен пайғамбар-патшалар өмір сүрген кездерге тиесілі деп есептелетін біраз маталар фрагменттерінің коллекциясын жасаған. Жиналған маталар құрақтарының түрі мен өрнегіне қарағанда, олардың бір кездері қапшық, киім, арқан және жіп секілді тоқыма заттардың қиындылары болғаны аңғарылады. Табылған заттарға қарап тұрып, Тәурат аңыздары бойынша айтылатын иудейлермен соғысушы жартылай көшпелі идумей жұрты жайында көбірек білуге болады. Мыс кен орындарына иелік еткен олар көп уақыт осы маңайда үстемдік құрған. Ал зерттеушілер шахтадан тапқан маталар бұйымдары мен фрагменттері осы өндіріс үдерісінің ең жоғарғы сатысында тұрған тайпалардікі болған сияқты.

Сол замандарда мыстан еңбек құралдары, қарулар мен әшекейлер жасалған. Ол ерте металл дәуіріндегі қоғамда ең құнды ресурс болып табылған. Алайда, оны өндіру өте қиынға түскен. Сондықтан мыс өндірудің ең қиын жұмыстарына құлдар немесе тұтқындар жегілуі әбден мүмкін. Сонымен бірге, шөлдің ортасындағы Тимнада мыс өндіру үшін мұнда күн сайын орасан зор көлемде азық-түлік, су және тоқыма бұйымдарын жеткізіп тұру керек болған. Мәселен, тоқыма үшін керекті жөкенің бұл жерде өсуі мүмкін емес. Ол Иордан өзені жазығы мен Израильдің солтүстігінен әкелінуі ықтимал. Былайша айтқанда, жөке және жүн бұйымдары Тимна жазығына тек сауда жолымен ғана келе алады. Бұдан бұрын Иерусалимде, Мегиддо мен Тель-Хацорада жүргізілген қазба жұмыстары кезінде ешқандай да мата табылмаған екен. Олай болса, жаңа табылған материалдар бұрын көшпенділерге саналған идумейлердің тіпті де «қарапайым» жұрт болмағанын байқатады. Бұл маталардың Сүлеймен пайғамбарға да қатысты бар екені енді ешқандай күмән туғыза алмайды.

Руслан ИГІЛІК.