Өзбекстан елінің Ташкент қаласында жеңіл атлетикадан 2007-2008 жылы туған жасөспірімдер арасында Орталық Азия чемпионаты өтті. Оған Өзбекстан, Қытай, Гонконг, Қырғызстан, Тәжікстан және Қазақстан секілді 6 мемлекеттің спортшылары қатыстып, өзара шеберліктерін байқады.
Нәтижесінде Түркістан облысының спортшылары 1 алтын, 2 күміс мадаль қанжығалады. Ел құрамасы сапында өнер көрсеткен талантты саңлақтар — Әйгерім Манасбай найза лақтырудан алтын алқа олжалса, Ұлболсын Есіркеп күміске қол жеткізді. Ал 2000 метр кедергімен жүгіруде Ұлданай Абылхан мәре сызығын екінші кесіп, күміс медаль иеленді. Осылайша, түркістандық өрендер жеңіл атлетика спортында қазақ жастарының да шеберліктері жоғары екенін дәлелдеді.
Найза лақтыру (javelin throw), жеңіл атлетиканың тәртібі; ағаш немесе темір найзаны ұзындыққа екпінмен лақтыру. Спортшы екпінмен секіргеннен кейін (10-12 қадам) найзаны лақтырады, лақтырылған құрал ұшымен жерге қадалуы керек. Найзаның ұзындығы ерлер жарысында 260 см, ал әйелдер жарысында – 220 см тең болады. Найзаны лақтыру Ежелгі Грекиядағы олимпиадаларда бессайыс бағдарламасында болған. Спорттың бұл түрі 1896 жылғы бірінші Олимпиадалық ойындар бағдарламасына енгізілген. Әйелдер спорттың бұл түрімен 1932 жылдан бастап олимпиадаларда жарыстарға қатыса бастады.
Найза лақтыру — бұл жеңіл атлетикадағы құрылғының ұзындығы 2,5 метр найза. Найза лақтырушылардың белгілі бір аймағы бар, олар әрекеттен бұрын жеткілікті жылдамдықты арттыруы керек.
Көшірмелердің өлшемі, пішіні, ең аз салмағы және ауырлық орталығы IAAF ережелерімен реттеледі. Ерлер үшін оның ұзындығы 2,6-дан 2,7 метрге дейін, салмағы ерлер үшін 800 грамм, әйелдер үшін 2,2-2,3 метр және 600 грамм болуы керек. Тікелей ауырлық орталығында тарту құрылғысы, әдетте кабель болады. Құрал лақтырумен байланысты басқа пәндерден айырмашылығы (зеңбірек добы, диск және балға), орындау ережелерін IAAF белгілейді және лақтыру әдістерінің басқа түрлеріне рұқсат етілмейді. Найзаны иықпен немесе иықпен лақтыру керек, сонымен қатар, спортшыға арқасын тікелей жүру бағытына бағыттауға рұқсат етілмейді. Іс жүзінде бұл лақтырушыға, сонымен қатар диск лақтырушының айналуына тыйым салады. Осы себепті, найзаға арналған қорап дөңгелек емес және ең аз ұзындығы 30 метр және ені 4 метр болатын, лақтыру ұзындығын өлшеу басталатын доғамен аяқталатын жол. Бұл жолға көтеріле отырып, қатысушылар жылдамдыққа ие болады, олар оны лақтырудан басқа найзамен өтеді.
Құрылғы жолдың доғалы ұшынан 28,96 градус бұрышты қамтитын секторға лақтырылады. Нәтижесі тек қана найзаның ұшы жерге тесіліп, оның екінші бөлігі бетіне тиіп кетпейтіндей етіп ескеріледі. Қашықтық найзаның ұшынан доғаның басына дейін өлшенеді. Түрлі жарыстарда әрбір қатысушы 3-тен 6-ға дейін талпыныс жасауға құқылы, ал спортшылар саны көп болса, барлығы 3 әрекет жасайды, ал алғашқы 8 үздік нәтиже көрсеткендер ғана қосымша 3 әрекетке құқылы. жеңімпазды хабарлаңыз.
1986 жылы 1 сәуірде IAAF құрылғының ұшын розеткаға қоспай қондыру кезіндегі бұзушылықтардың көбеюіне байланысты мысалдардың дизайнын өзгерту туралы шешім қабылдады. Спортшылар мен жаттықтырушылар тарапынан тұрақты наразылықтар басқару органдарын құрылғыға тиісті түзетулер енгізуге мәжбүр етеді. Бұл қауіпсіздік мақсатында жасалды, өйткені 100 метрден астам қашықтықтан лақтыру жиі болатын. Көшірмелерді түрлендіруден кейін ауырлық центрі алға қарай 4 сантиметрге жылжиды және оларда аэродинамиканың төмендеуі үшін бұлыңғыр болады. Осы өзгерістердің барлығы оның әлдеқайда ерте құлап кетуіне және ұшу ұзақтығының 10%-ға қысқаруына әкеледі, бірақ әрбір әрекетте айналмалы шың жерге соғылады. Кейбір найза жасаушылар найзалардың ұштарына тесіктер мен шұңқырлар қосу арқылы ұшуға жарамдылығын жақсартуға тырысады. Осылайша, Сепо Рати әлемдік рекорд орнатты — 96,96 метр, бірақ кейінірек бұл әрекет жарамсыз деп танылды. Жаңа көшірме енгізілгеннен кейін осы уақытқа дейін барлық жазбалар жойылды және жаңаларын жазу басталады.
Найза лақтыруда жоғары нәтижелерге жету үшін жақсы күшейту, икемділік, атлетикалық және дұрыс орындау техникасы қажет. Пән спринтер шеберлігін және ауыр атлетиканың күшін талап етеді. Әдетте, найза тәрізді темір жаттығуда қолданылады, бірақ спортшының күші мен икемділігін арттыру үшін әлдеқайда ауыр салмақпен. Созылу және спринт дағдылары найза лақтырушыларға сағатына шамамен 113 шақырым жылдамдықпен атуға көмектеседі. Лақтыру кезеңдері келесідей. Спринтер, айқас қадамдар және найза лақтыру кемпірқосаққа жеткенге дейін орындалуы керек, ал бұзушылық дереу жарамсыз әрекетке әкеледі.
Ал 2000 метр қашықтықта кедергілер арқылы жүгіруге келсек, бұл — жеңіл атлетиканың негізгі бір түрі. Оның тегіс жерде әр түрлі қашықтыққа жүгіру (жүгіру жолымен және тас жолмен), кедергілі (барьерлі) жүгіру (сондай-ақ стипль-чейз), кросс, марафондық жүгіру сияқты түрлері бар. Археологиялық ескерткіштер жүгірушілер бәсекесінің ежелгі дәуірлерден бастап дамығанын көрсетеді. Б.з.д 776 жылы 1-ші Олимпиялық ойындар бағдарламасында жүгіруден жарыс өткен. Жарыс жолының қашықтығы 192 метр 27 сантиметрге тең болып, ол “стадидром” деп аталған. Яғни, сол кездегі жарыс өткен стадионның жалпы ұзындығына сәйкестеліп алынған. 17-ші ғасырдың орта кезінен бастап, Англияда кәсіпқой жүгірушілер пайда болды. Олар, көбіне, алыс қашықтықтарда сынға түсті. Қазақ халқының ауыз әдебиетінде желаяқтар жарысы туралы аңыз, әңгімелер бұрыннан белгілі. Ереже бойынша жүгіру өнері қазақ топырағына 19 ғасырдың соңына таман жетті. Ресми жарыстар, негізінен, 20 ғасырда өтті. Жүгіруден қазақ жастары арасында бірінші болып Ғұсман Қосанов 17-ші Олимпиялық ойындарда (1960, Рим қаласы) 4*100 метрлік эстафеташылар бәсекесінде күміс жүлдегер атанды. Ал қысқа спринттік қашықтыққа жүгіруші Әмин Тұяқов 1966 жылы Еуропа кубогін еншіледі. Сонымен қатар (1966 – 2000 жылдар аралығында), С.Исамбаев, Ә.Байтықов, Е.Жамбылов, Б.Күреңкеев КСРО жарыстарында әр түрлі қашықтықтарда жүгіріп, елеулі табыстарға қол жеткізді. Кедергілі жүгіруден 2000 жылы Ольга Шишигина Сидней Олимпиадасының алтын медалін жеңіп алды.
Сонымен қатар Өзбекстанда каратэден де (WKF) IX Орталық Азия чемпионаты аяқталды.
4-6 мамыр аралығында өткен жарысқа әлемнің 6 елінен 1000-ға жуық спортшы қатысты. Олар 10 жастан ересектерге дейін ката және кумитэ бағдарламалары бойынша бақ сынасып, өзара мықтыны анықтады.
Қазақстан құрамасы медальдар саны бойынша үлкен басымдықпен командалық есепте жеңіске жетті. Барлығы 39 алтын, 30 күміс және 47 қола медальдарын қоржынға салды.
Жалпыкомандалық есепте Орталық Азия үздіктерінен кейін Өзбекстан 22 алтын, 29 күміс, 58 қола иеленіп 2-орынға жайғасса, Түрікменстан 6 алтын, 7 күміс, 20 қоламен үштікті түйіндеді.
Реті келгенде атап өтер тағы бір жайт, Түркістан облысының ескекшілері Қазақстан кубогын жеңіп алды. Нақтырақ айтсақ, 17-19 мамыр аралығында Теміртау қаласындағы «Самарқанд» су қоймасында академиялық есуден Қазақстан кубогы өтті. Жарысқа еліміздің 5 өңірінен 96 мықты спортшы қатысты.
Айта өтейік, академиялық есу — есу спортының бір түрі. Академиялық есу спорты XIX ғасырдың 1-жартысында Ұлыбританияда пайда болды. Халықаралық федерациясы 1892 жылы құрылды. Оған 71 ел мүше (1991). Академиялық есу 1900 жылдан Олимпиада, 1962 жылдан дүниежүзілік, 1893 жылдан Еуропалық ойындар бағдарламасына енгізілген. Қазақстанда спорттың бұл түрі алғаш 1968 жылы Теміртауда жолға қойылды. Ал 1974 жылдан бастап республика спортшылары халықаралық жарыстарға қатыса бастады. КСРО құрама командасы сапында жарысқа қатысқан В.Дебеслов дүние жүзі чемпионы (1978), А.Бакарасев (1979), Т.Котлярова (1979), Н.Баранова (1989 жылы) Дүние жүзі чемпионаттарының, С.Демиденко “Достық ойындарының” қола жүлдегерлері (1984) атанды.
Түркістан облысының ескекшілері аға жаттықтырушы Иван Лукьяновтың басшылығымен 4 алтын, 3 күміс және 2 қола медаль жеңіп алды.
Қазақстан кубогы финалының жалпы есебінде Су спорты түрлері бойынша Түркістан облыстық спорт мектебінің өрендері жасындай жарқылдады. Атап айтсақ, Владислав Яковлев, Александр Афанасьев, Ангела Полянина, Владислав Галкин және Иван Чернухин өз сайыстары бойынша жеңіс тұғырынан көріне білді.
Тартысты сайыс нәтижесінде жалпыкомандалық 1-орын мен Қазақстан кубогын Түркістан облысының құрама командасының ескекшілері жеңіп алды. Екінші орынды Астана командасы иеленсе, жүлдегерлердің үштігін Қарағанды облысының спортшылары қорытындылады.
«ANYQ.KZ»-ақпарат.
