Келес ауданындағы №31 Ш. Уәлиханов атындағы жалпы орта мектебінің 8-сынып оқушысы Налихан Тұрсынай бірнеше жылдан бері “Дыбыстар әлеміндегі адам” тақырыбында зерттеу жұмысын жүргізіп келеді. Жетекшілігімен басталған ғылымм жоба оқушылардың республикалық ғылыми жобалар конкурсының аудандық кезеңінде ең үздік жұмыстардың бірі ретінде таңдап алынды. Жас ғалымның алып отырған тақырыбы қазіргі кезде өте өзекті.
– Физика бойынша “Дыбыстар әлеміндегі адам” жеке жобасымен жұмыс жасау барысында оқушым дыбыстар мен шуылдардың пайда болу табиғаты туралы ізденіп, адамның есту ұғымын зерттеді және адамның дыбыстар мен шуды қабылдау ерекшеліктерін анықтады. Физикадағы “Дыбыстар әлеміндегі адам” атты ғылыми-зерттеу жұмысында автор “дыбыс”, “Шу” және “есту” ұғымдарының егжей-тегжейлі анықтамасын беріп, адамның есту қабілетіне денсаулығына зиян келтірместен қабылдай алатын дыбыс пен шу деңгейінің нормалары туралы айтады. Жоба аясында оқушы біздің әлемдегі дыбыстар мен шулардың пайда болу көздерінің түрлерін зерттеді. Автор шу қарқындылығы мен оның адамның есту қабілетіне әсерін зерттеу бойынша тәжірибелер мен тәжірибелер де жүргізді. Тәжірибелер аясында 8-сынып оқушысы дыбыс қарқындылығының нормативтік деңгейін алынған деңгеймен байланыстырды, дыбыс қарқындылығы деңгейіне жақындаудың мүмкін жолдарын ұсынды және дыбыстар мен шуды қабылдаудың жасына, темпераментіне, қоршаған орта жағдайларына тәуелділігін анықтады,-дейді білікті педагог.
Налихан Тұрсынай зерттеу жұмысын жазу барысында көптеген көркем әдебиеттерді, газет-журналдарды оқып, ізденгенін байқаймыз. Адам әрқашан дыбыстар мен шу әлемінде өмір сүрді. Дыбыстарды қабылдау қабілеті сыртқы әлеммен толыққанды қарым-қатынасымыздың маңызды құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады. Дыбыстық сезімдер сізге тыңдайтын музыкадан, құстардың әнінен, жапырақтардың дауысынан эстетикалық ләззат алуға ғана емес, сонымен қатар күнделікті қажет көптеген пайдалы ақпарат алуға мүмкіндік береді.
адамның эмоционалды жағдайына жағымды және жағымсыз әсерін және адамның мүмкін болатын биологиялық өзгерістерін анықтау. Сондай-ақ, мектептегі және өмірдегі нормативтік деңгеймен салыстырғанда дыбыстың қарқындылық деңгейінің мәнін де нақтылау қажет дейді зерттеушілер.
Айта кету керек, ұзақ уақыт бойы шудың адам ағзасына әсері арнайы зерттелген жоқ, дегенмен, ежелгі уақытта олар оның зияны туралы білетін. Қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдеріндегі ғалымдар шудың адам ағзасына әсерін анықтау үшін әртүрлі зерттеулер жүргізуде.
