Түркістан облысында биыл ауыл шаруашылығына ден қойған 600-ге жуық жасқа несие беріледі

Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Түркістан облысының Жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы басшысының орынбасары Тұрар Құдайбергенов мәлім етті.

– Президенттің тапсырмасына сәйкес, елімізде мемлекеттік бағдарламалар арасында жастардың тегін оқуына, жұмыспен қамтылуына, кәсіппен айналысуына арнайы бағдарламалар биыл молынан қарастырылған. Бұл орайда, жаңадан кәсіп бастағысы келетін немесе бар кәсібін кеңейтуге ниетті жастарға 2,5 пайызбен несие беріле бастады. Биыл бұл бағдарлама аясында еліміз бойынша 5,8 мың жас 5 миллион теңге сомасында шағын несие ала алады. Ал Түркістан облысы бойынша 594 жасқа жеңілдетілген шағын несие беру мақсатында 2,9 миллиард теңге қаржы қаралды. Қазіргі таңда 155 жоба қабылданып, 25 жоба арнайы комиссияның қарауына өтті. Несиелер «Аграрлық кредиттік корпорациясы» арқылы беріледі. 3 мамыр күні комиссия отырысы өтеді. Онда үміткерлер өздерінің бизнес-жобаларын таныстырады. Өтінім бергендердің дені мал бағу мақсатын көздеп отыр. Осы орайда айтарым, облыстың ерекшелігін ескере отырып, тың әрі инновациялық жобалардың ұсынылғаны абзал. Оның ішінде сұранысы жоғары салалар қамтылғаны құба-құп болар еді. Еңбекке, кәсіпкерлікке, білім мен ғылымға бейім жас азаматтарымызды әрқашан қолдаймыз, — деді Тұрар Керімұлы.

Ал «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ Түркістан облысы бойынша филиалы директорының орынбасары Азат Муйтембаевтың айтуынша, несие мал шаруашылығы саласындағы жобалар үшін – 7 жылға дейін, басқа бағыттар үшін – 5 жылға дейін, көктемгі егіс және күзгі жиын-терін жұмыстары үшін – 3 жылға дейін беріледі.

– Несие алушылардың жасы 21-ден 35-ке дейін және жеке кәсіпкер ретінде тіркелуі тиіс. Үміткердің жасы құжат тапсыру сәтінде ескеріледі. Микрокредит алушылар үшін негізгі борыш пен сыйақыны өтеу бойынша жеңілдікті кезең беріледі. Ол микрокредит мерзімі ұзақтығының үштен бірінен аспайды. Несие 5 жылға, яғни 60 айға берілсе, жеңілдікті кезең 20 айды құрайды. Бұл ретте, қолынан іс келетін жаңа толқын мүмкіндіктен шет қалмауы тиіс, — деді Азат Мақсұтұлы.

Айта кетейік, жоба шеңберінде кепілдік қою – басты талаптардың бірі. Үміткерлерде кепіл болмаса, үшінші тарап кепілгер бола алады. Кепілге жылжымайтын мүліктен басқа меншіктегі жер немесе арнаулы техника қабылданады. Үміткер үйленген не тұрмыста болса, жұбайының нотариалды рұқсаты керек. Өтінім беру үшін құжаттар пакетін «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ филиалына тапсыру қажет.

Еске сала кетсек, қазіргі таңда Түркістан облысына қарасты аудан, қалалық «Жастар ресурстық орталығы» КММ-мен бірлесіп Халықты жұмыспен қамту орталығы мамандары мемлекеттік бағдарламалар бойынша ақпараттық-түсіндірме жұмыстарын жүргізіп жатыр. Бұл бағыттағы кездесулер мен насихаттау жұмыстары жылдың соңына дейін жалғаспақ.

Енді аталмыш несие хақында туындайтын сұрақтарға жауап бере кетсек.

№1. Микронесие шарттары қандай? 

• Несие бағдарламасына тіркелгеніне әлі 5 жыл толмаған жеке кәсібі бар, 35 жасқа толмаған жастар қатыса алады. Үміткердің жасы құжат тапсыру сәтінде ескеріледі.
• Несиенің ең жоғары сомасы – 5 миллион теңге (кепіл қою міндетті).
• Сыйақы мөлшерлемесі – жылдық 2,5%-дан аспайды.
• Кредиттеу мерзімі мал шаруашылығына – 7 жыл, өзге кез келген мақсат үшін – 5 жыл.

№2. Өтінімдер қашан қабылданады? 

Құжаттарды 2023 жылғы наурыз айынан бастап қабылдау басталды. Нақты уақыты халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті органдардың ресми интернет-ресурстарында жарияланды.

Микронесиеге құжаттарды тапсыру, оны қарастыру, комиссия қарауына шығару мерзімдері арнайы бұйрықпен реттелген.

№3. Несиені қандай мақсатта алуға болады?

2,5%-дық микронесие жастардың кәсіпкерлік бастамаларына жәрдемдесу мақсатында беріледі.

Сала бойынша шектеу қойылмаған, яғни басым бағыттар бекітілмеген.

Конкурстық комиссияның шешімімен үздік деп танылған жас кәсіпкерлердің бизнес-жобалары микронесие ала алады.

№4. Кұжаттарды қайда өткізеді және ол қалай қаралады?

• Микронесие алуға ниетті адам құжат қабылдау науқаны басталған соң «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ-ның жергілікті филиалдарының бірінежүгінуі керек. Үміткер оған қажет құжаттарды ұсынады.
• Аграрлық несие корпорациясы құжаттарды өтініш тіркелген күннен бастап 3 жұмыс күніішінде тексереді. Құжаттар мен ондағы мәліметтер микрокредиттеу шарттарына сай келмесе, себебін көрсете отырып құжаттарды иесіне қайтарады.
• Өтініш тіркелген күннен бастап 15 жұмыс күніішінде құжаттар мен бизнес жобаға бағалау жүргізіледі.
• Бизнес жобаны бағалаудан кейін 3 жұмыс күні ішінде нәтижесін конкурс комиссиясына ұсыну үшін халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы органға жібереді.
• Бизнес жобаларды іріктеу жөніндегі конкурстық комиссияның отырысы айына ең кемі бір ретөткізіледі.
• Үздік бизнес жоба иелері халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы органмен және Аграрлық несие корпорациясымен микрокредит беру туралы шартқа және кепіл шартына қол қояды.
• Кепіл шартын уәкілетті орган тіркегеннен кейін Аграрлық несие корпорациясы 5 жұмыс күні ішінде үміткердің шотына микрокредит сомасын аударады.

№5. Қандай құжаттар талап етіледі? 

Микрокредит алуға үміткер келесі құжаттарды Аграрлық несие корпорациясына ұсынады:

1. Микрокредит алуға сауалнама-өтініш;
2. Жеке басты куәландыратын құжат;
3. Кредиттік тарих субъектісінің ол туралы ақпаратты кредиттік бюроға беруге, сондай-ақ кредиттік есепті алушыға кредиттік есепті беруге келісімі;
4. Субъектінің мемлекеттік (оның ішінде құқық қорғау)/мемлекеттік емес органдарға, БАҚ-қа берілген микрокредит туралы ақпаратты, мәліметтерді және кредит беру туралы шарт бойынша міндеттемелердің орындалу-орындалмауы туралы барлық мәліметті беруге және алуға келісімі;
5. Бизнес-жоспар;
6. Қарыз алушының микрокредит алу, мүлікті кепілге беру жөніндегі мәмілені мақұлдау туралы шешімі;
7. Агенттің ішкі құжаттарына сәйкес ресімделген мүлікті кепілге беру жөніндегі кепіл берушілердің келісімі;
8. Қызмет көрсететін банктен шоттың бар екені туралы анықтама;
9. Несиелік берешектің, оның ішінде қаржы ұйымдарынан мерзімі өткен берешектің болуы туралы анықтама (кредиттер болса); 
10. Қарыз алушының жалақысын, өзге де кірістерін растайтын құжат (жинақтаушы зейнетақы қорының үзінді көшірмесі);
11. Бағалау туралы есеп;
12. Кепіл беруші және кепілмен қамтамасыз ету жөніндегі құжаттар.

1, 3 және 4-нөмірдегі құжаттар кредитордың қатысуымен толтырылады.

№6. Бизнес жобалар қалай бағаланады? 

Бизнес жобаларды іріктеу критерийлері:

• өзектілік;
• аргументтілік;
• экономикалық негіздемелік;
• қоғамдық маңыздылық;
• бұрын атқарылған жұмыстардың, іс-қимыл жоспарының болуы;
• бизнес-жобаның өміршеңдігі.

№7. Несиеге каникул беріле ме? 

Бекітілген қағидаларға сәйкес, негізгі борыш пен сыйақыны өтеу бойынша жеңілдікті кезең микрокредит беру мерзімі ұзақтығының үштен бірінен аспайды. Кредит 5 жылға, яғни 60 айға берілсе, жеңілдікті кезең 20 айды құрайды.

Каникул алу үшін микрокредит алған адам агент атына өтініш жазуы керек. 2,5% мөлшерлеме жеңілдікті кезеңге есептеледі, бірақ оны өтеу мерзімі кейінге шегерілуі мүмкін.

№8. Кепілдік қою міндетті ме және оның сомасы қандай? 

Кепілдік қою – басты талаптардың бірі. Үміткерлерде кепіл болмаса, үшінші тарап кепілгер бола алады. Кепілге жылжымайтын мүліктен басқа меншіктегі жер немесе арнаулы техника қабылданады. 

Үміткер үйленген не тұрмыста болса, жұбайының нотариалды рұқсаты керек. 

Қамтамасыз ету нысанының өтімділік коэффициенттері тапсырма шартында бекітіледі. Мысалы, республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда және тапсырма шартының №2 кестесінде көрсетілген елді мекендерде орналасқан жылжымайтын мүліктің бағалау сомасынан 80%-нан артық емес сомасы несиеге беріледі.

№9. Кредиттің қайда жұмсалғаны тексеріле ме? 

Микрокредит алушы халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы органмен және Аграрлық несие корпорациясымен микрокредит беру туралы шартқа, кепіл шартына қол қояды. Бұл келісімшарттарда тараптардың жауапкершілігі, құқықтары мен міндеттері айқындалады.

Микрокредит беру шартында қарыз берушіге және Аграрлық несие корпорациясына кез-келген уақытта қарыздың мақсатты және уақытылы пайдаланылуын, кепіл мүлкіне тексеру жүргізуіне кедергі жасамауға, алынған қарызды, кепіл мүлкін пайдалануға қатысты барлық қажетті құжатты ұсынуға қатысты тармақ бар.

№10. Несиені қайтарылмаса не ақша мақсатсыз жұмсаса, қандай шара қолданылады?

Жасалған келісімшарттарға сәйкес, микрокредит алушы өзіне жүктелген міндеттерін орындамаса ҚР заңнамасына сәйкес жауапкершілікке тартылады, яғни кепілге қойылған мүлікпен жауап береді.

Жергілікті органдар мен «Аграрлық несиелік корпорация» АҚ филиалдары 2023 жылғы ақпан айының соңына дейін микрокредиттер беру тәртібі, микрокредитті қамтамасыз етудің негізгі шарттары, тәсілдерін тапсырма шартында белгілейді.

Тапсырма шартының үлгісінде қарыз алушы қарызды өтеу бойынша міндеттемелерді орындамаған немесе тиісінше орындамаған жағдайда, агент ұсынған сенімхат негізінде сот тәртібімен қарыз алушыдан және/немесе кепілгерден берешекті өндіріп алуға агент міндеттенеді.

№11. Бюджеттен қанша қаржы бөлінеді және қанша адамға несие беріледі? 

2023-2025 жылдары 90,5 млрд теңге сомасына 18,2 мың микрокредит беру жоспарланған. Оның ішінде:

• 2023 жылы – 28,9 миллиард теңге сомасына 5,8 мың микрокредит;
• 2024 жылы – 30,3 миллиард теңге сомасына 6,1 мың микрокредит;
• 2025 жылы – 31,3 миллиард теңге сомасына 6,3 мың микрокредит.

№12. Ауыл жастарына басымдық беріле ме? 

Жоқ. Бағдарламада ауыл жастарына басымдық беру көзделмеген. Микрокредит комиссия іріктеуінен өткен үздік бизнес жобаларға ғана беріледі.

Ауылды дамыту үшін Ауыл шаруашылығы министрлігінің тарапынан берілетін басқа несие бағдарламалары да жұмыс жасайды.

№13. Бағдарлама қай уақытқа дейін жалғасады? 

Қазақстан Президентінің сайлауалды бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспарында 2029 жылға дейін жастарға микрокредит беріледі деп көрсетілген.

№14. Өтінім беруге арналған онлайн платформа әзірлене ме? 

Қазіргі уақытта онлайн өтінім қабылдайтын платформа жасау мәселесін «Аграрлық несиелік корпорация» АҚ мен Еңбек ресурстарын дамыту орталығының әзірлеушілері қарастырып жатыр.

«ANYQ.KZ»—ақпарат.