2008 жылы көпжылғы динамикада некеге тұрудың ең төмен көрсеткіші тіркелген болатын. 135 мыңнан астам жұп ресми түрде отбасы болды. Бұл кезде елдегі халық саны 16 миллион адамға да жетпеген еді.
Қалаларда 2023 жылғы қаңтар-желтоқсан айларының қорытындысы бойынша тіркелген неке саны 6,4%-ға, 80 мыңға дейін, ауылдарда – 5,1%-ға, 40,9 мыңға дейін қысқарған.
Ажырасу саны да ҚР үшін рекордтық төмен көрсеткішке айналды: өткен жылдың 12 айында бар болғаны 16,8 мың неке тіркелді, бұл бір жыл бұрынғыдан 5,3%-ға аз. Қалаларда ажырасу саны бір жылда 5,2%-ға, 12,4 мыңға дейін, ауылдарда – 5,5%-ға, 4,4 мың жұпқа дейін азайған.
Өңірлер бойынша ең көп неке Алматыда тіркелген: 13,1 мың, бұл бір жыл бұрынғыдан 4%-ға аз. Одан кейінгі орында Түркістан облысы (11,8 мың, жылына минус 11,4%) және Астана (10,4 мың, минус 2,8%) тұр. Ең аз неке Ұлытау облысында тіркелген – 1,5 мың.
Ажырасудың ең көп саны да Алматыда тіркелді: 2,3 мың, бұл бір жыл бұрынғы көрсеткіштен 2,1%-ға аз. Одан кейін Қарағанды облысы (1,5 мың ажырасу) мен елорда (1,5 мың) тұр. Ең аз ажырасқандар Ұлытау облысында болған – небәрі 198.
Қазақстанда 2023 жылдың қаңтар-желтоқсан айларының соңында неке қию көрсеткіші 1 000 адамға шаққанда 6,46-дан 6,07-ге дейін төмендеді. Некенің ең жоғары көрсеткіші елордада тіркелді – 1 000 адамға шаққанда 7,46. Үздік «үштікке» Ұлытау мен Алматы облыстары да кірді. Ең төменгі көрсеткіш Түркістан облысында тіркелген.
Ажырасу коэффициенті бір жыл бұрын 1 000 адамға шаққанда 0,89-ға қарсы 0,84 болды. Өңірлер бойынша ажырасудың ең жоғары көрсеткіші Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Павлодар облыстарында, ең төмені Түркістан облысында тіркелді.
Ажырасулардың мұндай аз болуы, жалпы ажырасулар туралы деректер сияқты статистикалық дәлсіздік, өйткені бұл көрсеткіш некені бұзу туралы сот шешімдерін есепке алмастан азаматтық хал актілерін жазу органдарының мәліметтері бойынша ғана құрастырылады. Шын мәніндегі көрсеткіштер әлдеқайда нашар.
Осылайша, Petrelli Previtera-ның 2024 жылдың 4 наурызында жаңартылған мәліметінше, Қазақстан ажырасу деңгейі бойынша дүние жүзінде Мальдив аралдарынан кейінгі екінші орында тұр. Елдегі көрсеткіш 1 000 адамға шаққанда 4,6 болды.
Мамандар еліміздегі ажырасудың негізгі себебі туыстардың араласуы (61%), моральдық шектеулердің жоқтығы (41%), ажырасу процесінің жеңіл болуы (25%) екенін атап өтті. Сондай-ақ қазіргі қазақ ерлері мен әйелдеріне сәйкес келмейтін қатал гендерлік рөлдердің сақталуы және некеге деген жалпы өзгерген көзқарас проблемалар қатарында тұр.
Бір қызығы, ажырасу көрсеткіші жоғары болғанымен, қазақстандықтар неке институтын әлі де жоғары бағалайды. Зерттеулер көрсеткендей, Қазақстан жастарының 82,5%-ы (18-29 жас) өз болашағын некеде және балалы болуда көреді.
«Ажырасқан» елдердің алғашқы «ондығына» Гуам, Ресей, Молдова, Беларусь, Қытай, Аруба, Литва және Доминикан Республикасы кірді.
«ANYQ.KZ»-ақпарат.
